Σωτηρία Αλιμπέρτη. Η φεμινίστρια δασκάλα με τη μεγάλη κοινωνική δράση

Η Σωτηρία Αλιμπέρτη ήταν κόρη τού πολιτευτή και δημοσιογράφου Κλεομένους Οικονόμου και τής Άννας Δημητρίου. Γεννήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 1847 στην Αθήνα και επειδή με το παλαιό ημερολόγιο η ημέρα τής γεννήσεώς της ήταν η εορτή τού Σωτήρος τής έδωσαν το όνομα Σωτηρία.

Φοίτησε στο Αρσάκειο, από όπου αποφοίτησε το 1868. Εργάστηκε ως δασκάλα από το 1869 έως το 1872 στη σχολή Χιλλ, με διευθύντριες την Καλλιόπη Κεχαγιά και την Αικατερίνη Λασκαρίδου. Τον Ιούλιο τού 1872 ταξίδεψε στο Μπρίντεζι, το Λιβόρνο, στην Πίζα και τη Ρώμη, συγκεντρώνοντας ιστορικά στοιχεία για τις μελέτες της. Παρέμεινε στην Ιταλία και εργάστηκε στο Μιλάνο και στη Βενετία, αλλά στη συνέχεια μετέβη στο Παρίσι, όπου εργάστηκε για 6 μήνες. Το 1875 επέστρεψε στην Αθήνα, όμως πολύ σύντομα έφυγε για την Κωνσταντινούπολη, όπου ανέλαβε την υποδιεύθυνση τού Ζαππείου Παρθεναγωγείου, το οποίο είχε ιδρύσει ο «Εν Κωνσταντινουπόλει υπέρ τής γυναικείας παιδεύσεως Σύλλογος» και όπου διευθύντρια ήταν η Καλλιόπη Κεχαγιά. Η προσωπικότητα και ο δυναμικός χαρακτήρας τής Σωτηρίας την έφεραν σε αντιπαράθεση με μέλη τού Διοικητικού Συμβουλίου τού Ζαππείου, που την κατηγόρησαν για κενοδοξία, επίδειξη γνώσεων και ροπή στην πολυτέλεια. Παρ’ όλα αυτά το 1876 επισκέφθηκε τον Κωνσταντίνο Ζάππα στο Βροσθένι, κωμόπολη κοντά στο Βουκουρέστι, και τον έπεισε να συναινέσει στην συγχώνευση τού Ζαππείου με το «Σχολείον τής Παλλάδος». Η αποστολή στέφθηκε με επιτυχία και το 1877 επετεύχθη η συνένωση των σχολείων με ευνοϊκούς όρους για το Ζάππειο.

Η Σωτηρία Αλιμπέρτη (Μetapedia)

Στην Κωνσταντινούπολη η Σωτηρία γνώρισε τον βιβλιοπώλη Ιωάννη Αλιμπέρτη, μέλος τού «Εν Κωνσταντινουπόλει Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου», τον οποίο παντρεύτηκε το 1882 στο Βροσθένι και με τον οποίο απέκτησε 2 γιους. Εγκαταστάθηκαν μόνιμα στη Βλαχία, όπου η Σωτηρία δίδαξε Ελληνικά σε σχολεία τής ελληνικής παροικίας. Μετά την ασθένεια τού συζύγου της εγκαταστάθηκαν στο Γιούργεβο (πόλη στη νότιο Ρουμανία), όπου η Σωτηρία Αλιμπέρτη πρωτοστάτησε στην ανέγερση τής εκκλησίας τής ελληνικής κοινότητας. Το 1893 επέστρεψαν οικογενειακώς στην Αθήνα, όπου συνάντησε ξανά την Καλλιόπη Κεχαγιά, που είχε μόλις γυρίσει από την Αμερική. Τότε ξεκίνησε μια έντονη κοινωνική δράση.

Το 1896 ίδρυσε στο Αγρίνιο τον γυναικείο σύλλογο «Εργάνη Αθηνά», όπου τα κορίτσια μάθαιναν υφαντική, ταπητουργία κ.ά., με στόχο την επαγγελματική τους αποκατάσταση. Το 1897 ο Σύλλογος ίδρυσε την «Εταιρεία Εργαστηρίων» που εξασφάλιζε εργασία στις οικογένειες των προσφύγων από τη Θεσσαλία. Το 1899 η Αλιμπέρτη πρωτοστάτησε στην έκδοση τού περιοδικού «Πλειάς» (1899-1902).

Όταν το 1902 πέθανε ο σύζυγός της διακόπηκε η δράση τού Συλλόγου, αλλά και η έκδοση τού περιοδικού. Την εποχή αυτή διετέλεσε για λίγο διευθύντρια στο Νικολαΐδειο Παρθεναγωγείο τής Λέρου. Το 1911 με πρωτοβουλία της ο σύλλογος «Εργάνη Αθηνά» μετονομάστηκε σε «Πανελλήνιο Σύλλογο Γυναικών», στον οποίο η ίδια διετέλεσε Γενική Γραμματέας. Τότε άρχισε να σχεδιάζει και τον εορτασμό των 100 χρόνων από την έναρξη τής Ελληνικής Επανάστασης.

Κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων ο Σύλλογος έκανε έρανο, εντός και εκτός Ελλάδος, για τους πρόσφυγες τού πολέμου στη Μακεδονία και την ελεύθερη Ήπειρο. Το 1914 η Αλιμπέρτη διοργάνωσε γιορτή στο θέατρο τού Διονύσου για τα γυναικόπαιδα τής Ηπείρου, ενώ την επόμενη χρονιά δημιούργησε τρία άσυλα στα οποία φιλοξενήθηκαν 120 ορφανά κορίτσια που σπούδαζαν στην Αθήνα.

Το 1917 ιδρύθηκε ο «Σύλλογος Γυναικών Θεσσαλονίκης» με σκοπό την περίθαλψη ορφανών κοριτσιών τής Ανατολικής Ρωμυλίας και τής Θράκης. Πρόεδρος ήταν η Σωτηρία Αλιμπέρτη, η οποία τον Ιανουάριο τού 1918 έθεσε τον θεμέλιο λίθο τού πρώτου «ιδρύματος προσφυγοπαίδων», όπου μνημονεύεται και το όνομα της. Τον Οκτώβριο τού 1920 επιτροπή τού Συλλόγου, στην οποία συμμετείχε και η Αλιμπέρτη με την ιδιότητα τής Γενικής Γραμματέως, συναντήθηκε και συνομίλησε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο.

To 1921 ιδρύθηκε ο «Διεθνής Σύνδεσμος Γυναικών», που ανελάμβανε τις μαθήτριες οι οποίες έφθαναν πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και είχαν αναγκαστεί να διακόψουν τις σπουδές τους. Ο Σύνδεσμος βοήθησε τις κοπέλες αυτές να αποκτήσουν ένα επάγγελμα, ώστε να αντεπεξέλθουν στις δυσκολίες τής ζωής. Διέθετε μάλιστα και οργανωμένο εργαστήριο υφαντικής εξοπλισμένο με αργαλειούς με διευθύντρια την Αγγελική Χατζημιχάλη.

Η Αλιμπέρτη μιλούσε Αγγλικά, Γαλλικά, Ιταλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ρουμανικά και Λατινικά. Κείμενά της δημοσιεύτηκαν στις εφημερίδες τού Βουκουρεστίου «Πατρίς», «Σύλλογοι» και «Ελλάδα», στον «Νεολόγο» τής Κωνσταντινουπόλεως και από το 1890 στην «Εφημερίδα των Κυριών» τής Καλλιρρόης Παρρέν. Δημοσίευσε επίσης πολλές βιογραφίες Ελληνίδων.

Η Σωτηρία Αλιμπέρτη, η «γράφουσα», η εκπρόσωπος των γυναικών που έκαναν αισθητή την παρουσία τους στην κοινωνία, η δασκάλα, η συγγραφέας, η σύζυγος, η μάνα, πέθανε στις 18 Νοεμβρίου 1929 στην Αθήνα. Ο τάφος της βρίσκεται στο Α΄ Νεκροταφείο.

Παναγιώτα Αναστ. Ατσαβέ

φιλόλογος ‒ ιστορικός

• Το κείμενο βασίστηκε στη βιογραφία-νεκρολογία τής Αθηνάς Γαϊτάνου-Γιαννιού από το περιοδικό «Ελληνίς» (Δεκ.-Μαρτ.1929-1930).