Κωνσταντίνος Ξενοκράτης

Ο Κωνσταντίνος Ξενοκράτης γεννήθηκε το 1803 στο Σαμάκοβο τής περιφερείας των Σαράντα Εκκλησιών τής Ανατολικής Θράκης. Καταγόταν από φτωχή οικογένεια γι’ αυτό μετανάστευσε μαζί με τα αδέλφια του Πασχάλη, Θεόδωρο και Αθανάσιο στο Βουκουρέστι, όπου ασχολήθηκαν με την γεωργία και το εμπόριο. Έτσι απέκτησαν μεγάλη περιουσία και διακρίθηκαν για το φιλανθρωπικό τους έργο και τον πατριωτισμό τους. Σύμφωνα με πληροφορίες τού «Νεολόγου» (αρ. φύλ. 1051) οι αδελφοί Ξενοκράτη ήταν άγαμοι και, ενωμένοι, ασχολήθηκαν με επιχειρήσεις, με στόχο να διαθέσουν την περιουσία τους σε αγαθοεργούς σκοπούς. Για 20 χρόνια εκμίσθωναν αλατωρυχεία, ταχυδρομεία και τελωνεία στην Ρουμανία.

Όλοι τους μυήθηκαν στην Φιλική Εταιρία . Ο Κωνσταντίνος και ο Πασχάλης κατατάχθηκαν στον Ιερό Λόχο και πολέμησαν γενναία στην μάχη τού Δραγατσανίου και τού Σκουλενίου. Εκεί σκοτώθηκε ο Πασχάλης ενώ ο Κωνσταντίνος ήταν από τους λίγους που σώθηκαν και επέζησαν τής μάχης. Μετά την απελευθέρωση τής Ελλάδος, για να τιμήσει την μνήμη των Ιερολοχιτών, κάθε 25η Μαρτίου φορούσε την στολή του. Ο Κωνσταντίνος Ξενοκράτης ως μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας την ενίσχυσε σημαντικά στο έργο της.

Ο Κωνσταντίνος Ξενοκράτης, σε ώριμη ηλικία, φορώντας τον επενδύτη τής στολής τού Ιερού Λόχου. Εκτίθεται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.

Και τα τέσσερα αδέλφια διέθεσαν ολόκληρη την περιουσία τους για την ανέγερση ναών, εκπαιδευτηρίων, νοσοκομείων και πολλών πνευματικών και φιλανθρωπικών ιδρυμάτων. Προσέφεραν χρήματα για να κτιστεί η Θεολογική Σχολή τής Χάλκης, ίδρυσαν και ανέλαβαν τα έξοδα λειτουργίας τού «Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου Κωνσταντινουπόλεως» και τής αδελφότητας Ξηροκρήνης. Με δωρεά τους ιδρύθηκε σχολείο και κτίστηκε ναός στο Σαμμόκοβο. Δικό τους, επίσης, έργο ήταν και το «Ξενοκράτειο Παρθεναγωγείο» στο Μεσολόγγι, το οποίο έκτισαν ως ένδειξη σεβασμού προς την ιερή αυτή πόλη. Στο Βουκουρέστι ίδρυσαν το «Ξενοκράτειο Νοσοκομείο», το οποίο μετά τον θάνατο τού Κωνσταντίνου, το 1876, στεγάστηκε στην οικία του και λειτούργησε μέχρι το 1921. Ο τελευταίος επιζών των αδελφών, ο Κωνσταντίνος, άφησε με διαθήκη 15.000 φράγκα στην ελληνική κυβέρνηση για να τα διανείμει σε διάφορα φιλανθρωπικά ιδρύματα.

Η οικογένειά του δώρισε στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο τον επενδύτη τής στολής τού Ιερού Λόχου, που ανήκε στον Κωνσταντίνο Ξενοκράτη, τα όπλα και την σφραγίδα του. Σήμερα μπορεί να δει κανείς την φωτογραφία τού Κωνσταντίνου Ξενοκράτη, τα δύο πιστόλια του με την χρυσή σκανδάλη, τα μαχαίρια, την σφραγίδα και την μαυρόχρωμη στολή του στην αίθουσα του Μουσείου που είναι αφιερωμένη στον Ιερό Λόχο. Είναι το μοναδικό διασωθέν κειμήλιο από την στολή του επίλεκτου αυτού σώματος που συγκροτήθηκε από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη τον Μάρτιο τού 1821.

Παναγιώτα Αναστ. Ατσαβέ

φιλόλογος ‒ ιστορικός

• Το κείμενο βασίστηκε σε στοιχεία από τα βιβλία «Η επανάσταση στις Παραδουνάβιες χώρες (Μολδαβία-Βλαχία) και οι Θράκες αγωνιστές» τής Αλεξάνδρας Μποτονάκη και «Μικρασιατικός Ελληνισμός και Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία. 1836-1900» τής Μαρίας Ν. Βαϊάννη.