Δημοσιεύματα τού καθημερινού Τύπου για το Σχολείο τής Εταιρείας από το 1880 έως το 1939
Σπουδές νηπιαγωγού
Mαθητές και μαθήτριες τού Νηπιαγωγείου των Απόρων τής Φ.Ε. Δεξιά διακρίνεται η νηπιαγωγός Ελένη Σμιθ. Οι μικροί μαθητές φωτογραφίζονται με τα παιχνίδια τους. Φωτογραφία από το λεύκωμα τού 1886.
Η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία από το 1841 είχε ιδρύσει το πρώτο της νηπιακό τμήμα στην «οικία Δοσίου», την οποία τότε μίσθωνε ως σχολικό κτήριο. Επισήμως ίδρυσε Νηπιαγωγείο το 1865, ενώ το 1867 και μετά από τη δωρεά τού Μιχαήλ Σπάρταλη η Φ.Ε. έστειλε στο Παρίσι την Ιφιγένεια Δημητριάδου για εξειδικευμένες σπουδές σχετικά με την εκπαίδευση των νηπίων. Από το 1873 και μετά ένας αριθμός των αποφοίτων τού Παρθεναγωγείου έπαιρνε δίπλωμα νηπιαγωγού. Προφανώς η νέα που αναφέρεται στο παρακάτω δημοσίευμα είχε εκπαιδευτεί στη μέθοδο που έφερε από το Παρίσι η Ιφιγένεια Δημητριάδου. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ελληνικό κράτος ίδρυσε νηπιαγωγείο για πρώτη φορά το 1895. Φαίνεται ότι η μαθήτρια Καλλιόπη Κοτζιά ήταν ορφανή πατρός, γι’ αυτό και δεν αναφέρεται όνομα πατέρα.
Η «Νέα Εφημερίς», στην οποία βρίσκουμε το δημοσίευμα, ήταν ημερήσια πολιτική αθηναϊκή εφημερίδα. Εξεδίδετο από το 1881 έως το 1897. Πρώτος διευθυντής ήταν ο Ι. Καμπούρογλου.
«Νεαρά και ευγενής κόρη η Καλλιόπη Κοτζιά, μόνη εξ 80 διδασκαλισσών αίτινες εν τω Νηπιαγωγείω τού Αρσακείου εδιδάσκοντο την νέαν μέθοδον τού διδάσκειν, εκρίθη αξία με τον βαθμόν Άριστα τού διευθύνειν Παρθεναγωγείον. Όθεν συγχαίρομεν αυτήν και ιδίως τη γεννησάση και εκθρεψάση μητρί.
«Νέα Εφημερίς», έτος Α΄, αριθ. 214 / Τετάρτη 7 Ιουλίου 1882
Το σχόλασμα τού Αρσακείου
Μαθήτριες τής ΦΕ στη μεγάλη αίθουσα τελετών τού Αρσακείου που βρισκόταν στο νεόκτιστο τμήμα τού Σχολείου επί τής Πανεπιστημίου. Πίσω από το βήμα και τις θέσεις τού ΔΣ βλέπουμε εικόνα του Παντοκράτορα και δεξιά και αριστερά την πλήρη σειρά πινάκων από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη τού οίκου Hachette.
Αποτελούσε κοινό μυστικό μεταξύ των νεαρών τής Αθήνα ότι γύρω στις 4 μ.μ. από την πόρτα τού Τοσιτσείου, που βρισκόταν στη γωνία Σταδίου και Τυπογραφίας, γινόταν το σχόλασμα των εξωτερικών μαθητριών τού Σχολείου. Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος στο πρώτο κεφάλαιο τού μυθιστορήματος «Φοιτητές και Αρσακειάδες» κάνει μια υπέροχη περιγραφή τού πλήθους των συγκεντρωμένων νεαρών που περίμεναν ένα χαμόγελο από τις νεαρές Αρσακειάδες. Τέτοια ήταν η κοσμοσυρροή, ώστε το Δ.Σ. τής Φ.Ε. αναγκάστηκε να ζητήσει τη βοήθεια τής Αστυνομίας. Οι σατιρικές εφημερίδες τής εποχής αναφέρονται στο γεγονός λέγοντας ότι για να περάσεις τη Σταδίου εκείνες τις ώρες χρειαζόταν διαβατήριο.
«Παραπονούνται υμίν ότι την 4ην ώραν μ.μ. ότε σχολάζει το Αρσάκειον, συνάζωνται έξωθεν αυτού εν τοις πεζοδρομίοις νέοι και παίδες, οι οποίοι ενοχλούσι τας μαθητρίας εις βαθμόν προξενούντα αγανάκτησιν. Ο Διευθυντής κ. Αλεξάνδρου ας τάξη εκεί δύο κλητήρας κατά την ώραν εκείνην, όπως εμποδίζωσι να συνάζωνται εκεί οι οχληροί νέοι. Πολλοί γονείς παρεκάλεσαν ημάς διά τούτο.
«Νέα Εφημερίς», έτος Ι΄, αριθμ. 24 / Πέμπτη 24 Ιανουαρίου 1891
Aπονομή βραβείων στο Αρσάκειο
Ο καθηγητής Γ. Μιστριώτης γεννήθηκε στην Τρίπολη το 1840. Ήταν από τους σπουδαιότερους φιλολόγους τού 19ου αι., πολυγραφότατος και φανατικός «γλωσαμύντωρ». Συνέβαλε στην αναβίωση τού αρχαίου ελληνικού δράματος. Από το 1901 έως το 1908 ήταν αντιπρόεδρος τής ΦΕ.
Το δημοσίευμα αναφέρεται στην τελετή απονομής τού Ράλλειου και τού Μποτάσειου βραβείου. Το 1909 πρόεδρος τής Φ.Ε. ήταν ο Κ. Καραπάνος και αντιπρόεδρος ο Γ. Μιστριώτης, ενώ διευθύντριες ήταν η Μαρία Αλεξανδρίδου και η Αικατερίνη Βαρουξάκη. Οι ενδιαφέρουσες πληροφορίες που παίρνουμε είναι για την ώρα τής τελετής, για το πώς ήταν το εσωτερικό τής μεγάλης αίθουσας τελετών και πού κάθονταν οι μαθήτριες και πού οι επίσημοι. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο λόγος τού καθηγητή Μιστριώτη, ο οποίος υπεραμύνεται τής εις βάθος παιδείας την οποία πρέπει να λαμβάνουν οι νέες Ελληνίδες και μέμφεται όσους θέλουν να μετατρέψουν το Αρσάκειο σε Επαγγελματική Σχολή. Φαίνεται ότι δεν είναι η πρώτη φορά που ο Γ. Μιστριώτης ήταν ο ομιλητής στην τελετή απονομής βραβείων. Στις 31/6/1907 το περιοδικό των δημοτικιστών «Νουμάς» σχολίασε με δηκτικότατο τρόπο τον ετήσιο λόγο τού Μιστριώτη και διακωμώδησε την έναρξη τής τελετής αποφοίτησης και τα τραγούδια που ερμηνεύονταν από Αρσακειάδες. Συγκεκριμένα ο αρθογράφος, μετατοπίζοντας το μένος του κατά τού καθαρολόγου Μιστριώτη στις Αρσακειάδες, υπογράμμισε ότι «το τραγούδι απλωνόταν στην αίθουσα και αντηχούσε σαν πνοή θανατικού. Οι μαθήτριες υποχρεώνονται να αποστηθίσουν πράγματα που δεν έχουν κατανοήσει, ωστόσο το κοινό τις καμάρωνε με περίσσεια υπερηφανείας» και κατέληγε λέγοντας ότι «Οι Αρσακειάδες μπολιάζονται με τον σπόρο τής προγονοπληξίας που απομυζά τα ζωντανά στοιχεία τής ύπαρξής τους». Μάλιστα υπογράμμιζε ότι η συγκεκριμένη μέθοδος διδασκαλίας οδηγεί τις μαθήτριες σε ηθικό, πνευματικό και κοινωνικό μαρασμό.
Μαθήτριες τού Αρσακείου φωτογραφίζονται στην αυλή τού Σχολείου μετά από παράσταση αρχαίου δράματος στην οποία είχαν λάβει μέρος.
«Καιροί», έτος 37, αριθμ. 161 / Δευτέρα 22 Ιουνίου 1909
Το Αρσάκειο Ψυχικού 1
Το Αρσάκειο Ψυχικού όταν ακόμα κτιζόταν, πριν διαμορφωθεί ο εσωτερικός χώρος. Φωτογραφία τού 1932. Διακρίνεται το κεντρικό κτήριο, ο στίβος, ο ναός τής Αγίας Αναστασίας.
Το 1937 το Αρσάκειο είχε ήδη μεταφερθεί στα νέα κτήρια τού Αρσακείου Ψυχικού Έναν χρόνο πριν είχαν εορταστεί με μεγάλη επισημότητα τα 100 χρόνια από την ίδρυση τής ΦΕ. Το Σχολείο βρισκόταν σε μεγάλη ακμή. Η εφημερίδα «Ακρόπολις» έκανε ένα αφιέρωμα στην «ιδιωτική πρωτοβουλία στην εκπαίδευση» και το πρώτο σχολείο στο οποίο αναφέρθηκε ήταν το Αρσάκειο. Ο συντάκτης τού άρθρου αναγνωρίζει στο Αρσάκειο τα πρωτεία, γιατί ήταν το μεγαλύτερο και παλαιότερο δημιούργημα ιδιωτικής πρωτοβουλίας που άλλαξε τη μορφή τής ελληνικής κοινωνίας. Το πρώτο άρθρο είναι μια περιληπτική αναφορά στην ιστορία τής Φ.Ε. Πρέπει να διορθώσουμε ένα τυπογραφικό ίσως λάθος. Αρσάκειο στον Πειραιά δεν υπήρξε ποτέ. Μάλλον αναφέρεται στο Αρσάκειο Πατρών. Ακολουθούν συμπληρωματικές πληροφορίες για το άρθρο αυτό. Η οδός Καραϊσκάκη, όπου βρισκόταν το πρώτο σχολείο τής Εταιρείας, βρίσκεται στού Ψυρή και είναι πάροδος τής Ερμου. Τα χωριά όπου μιλούσαν Αρβανίτικα και η Εταιρεία ίδρυσε τα «εν Δήμοις Σχολεία» ήταν τα Πατήσια, η Κηφισιά, τα Κιούρκα, το Μενίδι, τα Στύρα Ευβοίας, η Χασιά, η Ελευσίνα, η Αβιά Μάνης, το Γαύριο τής Άνδρου.
Η ημερήσια εφημερίδα των Αθηνών «Ακρόπολις» εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1883 από τον Βλάση Γαβριηλίδη. Ήταν φιλελεύθερη με προοδευτικές ιδέες. Η έκδοση διεκόπη το διάστημα 1921-1929. Τότε επανεκδόθηκε μέχρι το 1989, οπότε διέκοψε για λόγους οικονομικούς. Η εφημερίδα ξεκίνησε και πάλι να εκδίδεται το 1998.
«Ακρόπολις», έτος ΙΑ΄, αριθ. 3687 / Δευτέρα 8 Μαΐου 1939
Το Αρσάκειο Ψυχικού 2
Oι σπουδάστριες τής Παιδαγωγικής Ακαδημίας προερχόταν από επαρχιακές πόλεις και οι περισσότερες θα επέστρεφαν εκεί για να εργαστούν. Έπρεπε να γνωρίζουν τα πάντα για την καλλιέργεια τής γης. Η διδασκαλία γινόταν στον κήπο τού Σχολείου από εξειδικευμένους καθηγητές.
Το δεύτερο μέρος τού δημοσιεύματος περιλαμβάνει περιγραφή τού νεότευκτου κτηρίου τού Αρσακείου Ψυχικού. Ο δημοσιογράφος περιηγείται το σΣχολείο με συνοδό την Άννα Λαμπριανού και φαίνεται εντυπωσιασμένος από το νέο κτήριο που συγκέντρωνε ό,τι πιο σύγρονο στη σχολική αρχιτεκτονική και τεχνολογία.
«Ακρόπολις», έτος ΙΑ΄, αριθ. 3688 /Τρίτη 9 Μαΐου 1939
Στο υπόγειο τού κτηρίου, στην αίθουσα που σήμερα χρησιμοποιείται ως εντευκτήριο καθηγητών, ήταν η τραπεζαρία για τις ημισύσσιτες μαθήτριες που έτρωγαν το μεσημέρι και παρακολουθούσαν απογευματινά μαθήματα και δραστηριότητες.
Παναγιώτα Α. Ατσαβέ
Φιλόλογος - Ιστορικός