Ευστάθιος Γαβριήλ

Ο Ευστάθιος Γαβριήλ ήταν ένας γενναίος και σεμνός αγωνιστής που διακρίθηκε για το θάρρος και τη γενναιότητά του. Γεννήθηκε το 1793 στο Δαδί τής Φθιώτιδας. Παντρεύτηκε την συμπατριώτισσά του Αικατερίνη Θεοφανοπούλου το 1820. Ο γάμος τους έγινε στη σπηλιά τής Βελίτσας με κουμπάρο τον Ιωάννη Ρούκη, πρωτοπαλίκαρο τού Ανδρούτσου. Απέκτησε δύο παιδιά, την Πηνελόπη και τον Δημήτριο.

Άποψη τού Δαδίου Φθιώτιδος

Όταν ξεκίνησε ο αγώνας για την απελευθέρωση ήταν 28 ετών. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες και διακρίθηκε για το θάρρος και την ταχύτητά του. Ήταν πρωτοπαλίκαρο τού Οδυσσέα Ανδρούτσου και συμμετείχε στο πλευρό του σε πολλές μάχες. Όταν έγινε γνωστός ο τραγικός θάνατος τού Αθανασίου Διάκου ο Οδυσσέας Ανδρούτσος βρισκόταν στην Ευρυτανία. Έσπευσε λοιπόν να ταμπουρωθεί με τα παλικάρια του στο Χάνι τής Γραβιάς για να ανακόψει τον δρόμο των Τούρκων. Όταν ο Ομέρ Βρυώνης, στις 8 Μαΐου 1821, δεν μπόρεσε να καταλάβει το Χάνι παρήγγειλε στη Λαμία (Ζητούνι) να τού στείλουν κανόνια. Τη νύχτα ο Ανδρούτσος με τα παλικάρια του εγκατέλειψε το Χάνι και πήγε στο Μοναστήρι τού Δαδιού. Τα στενά τού όρους Χλωμού φύλαγε ο Ευστάθιος Γαβριήλ με τα παλληκάρια του και φυσικά ο Ομέρ Βρυώνης δεν μπόρεσε να περάσει. Αναγκάστηκε τότε να οπισθοχωρήσει και έτσι δόθηκε χρόνος στους Έλληνες να ανασυγκροτηθούν.

Η μάχη στα Βασιλικά. Ο Οδυσσεας και ο Γκούρας νικούν τους Τούρκους στη Φοντάνα. Έργο τού Peter von Hess.

Έλαβε ακόμα μέρος στη φονική μάχη στα Βασιλικά Φθιώτιδας στις 26 Αυγούστου 1821, κατά την οποία οι Έλληνες κατάφεραν να εγκλωβίσουν τους Τούρκους στα στενά και να εμποδίσουν την κάθοδό τους στην Πελοπόννησο. Έτσι απετράπη η ενίσχυση των πολιορκημένων Τούρκων τής Τρίπολης.

Συμμετείχε ακόμα στη μάχη τού Δαδιού την 1η Νοεμβρίου 1822. Μεγάλη τουρκική δύναμη υπό τον Κιοσέ Μεχμέτ προσπαθούσε να περάσει στην Πελοπόννησο. Κατάφερε να φτάσει στο Δαδί και να επιτεθεί αιφνιδιαστικά πριν πάρουν οι Έλληνες την τελική τους θέση. Κατά τη διάρκεια της μάχης ο Οδυσσέας Ανδρούτσος ασθένησε από ποδάγρα και ο Ευστάθιος Γαβριήλ με άλλα δύο παλικάρια από το Δαδί τον μετέφεραν στο Μοναστήρι σώζοντάς τον από αιχμαλωσία. Μάλιστα ο Γαβριήλ ξαναγύρισε στη μάχη για να βρει την αρχιστρατηγική σπάθα που ο Οδυσσέας Ανδρούτσος είχε πάρει από τον πατέρα του, στον οποίο την είχε δώσει η Μεγάλη Αικατερίνη. Η μάχη βέβαια χάθηκε αλλά ο Οδυσσέας Ανδρούτσος κατάφερε να πείσει τους Τούρκους να επιστρέψουν στη Λαμία. Σε γράμμα του μάλιστα προς τον Δυοβουνιώτη έγραψε: «Μάθετε ότι τους Τούρκους εγώ με το ντουφέκι και περισσότερο με ψευτιές και με τη δύναμη τού Θεού τούς κυνήγησα να πάνε κατά διαόλου εις το Ζητούνι». Έτσι οι οπλαρχηγοί τής Πελοποννήσου μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν τον Δράμαλη που έμεινε χωρίς επιπρόσθετη βοήθεια.

O Eυστάθιος Γαβριήλ. Ο πίνακας είναι έργο τού καλλιτέχνη που ζωγράφισε όλη την επίστεψη τού Όθωνα στο Δαδί και ανήκει στην οικογένεια Γαβριήλ.

Ο Γαβριήλ συμμετείχε επίσης στη φονική μάχη τού Διστόμου (17 Ιανουαρίου 1827), όπου ανδραγάθησε μαζί με τον Καραϊσκάκη. Με τη νίκη των Ελλήνων όλη η κεντρική Ρούμελη περιήλθε και πάλι στον έλεγχο των Ελλήνων.

Κατά τη διάρκεια τού εμφυλίου, ο Γκούρας, το 1824, έπεισε τον Ανδρούτσο να παραδοθεί στην κυβέρνηση με τη διαβεβαίωση ότι δεν θα πάθει τίποτα. Ο Γαβριήλ δεν πίστεψε στις διαβεβαιώσεις και προσπάθησε με τα παλληκάρια του να του αλλάξει γνώμη και να τον απελευθερώσει. Όμως ο Ανδρούτσος τον απέτρεψε με αποτέλεσμα να φυλακιστεί στον ενετικό πύργο στην Ακρόπολη και να δολοφονηθεί από τους αντιπάλους του.

Το τιμητικό έγγραφο με το οποίο ο Όθων χορήγησε στον Στάθη Γαβριήλ τον Αργυρούν Σταυρόν.

Το 1836 ο Γαβριήλ προήχθη στον βαθμό τού υπολοχαγού και ο Όθωνας τού απένειμε τον Αργυρού Σταυρό για τις υπηρεσίες που πρόσφερε στον Αγώνα. Έναν χρόνο μετά, το 1837, ο Ευστάθιος Γαβριήλ έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας για να ενισχύσει την εκπαίδευση των κοριτσιών στην Ελλάδα. Την ευαισθησία του αυτή για την παιδεία εκδήλωσε και το 1846. Ο Όθων συνήθιζε να κάνει περιοδίες για να γνωρίσει τη χώρα. Όταν έφθασε στο Δαδί ,στις 29 Ιουλίου, φιλοξενήθηκε στο σπίτι τού Γαβριήλ. Την επίσκεψη αποτύπωσε σε ακουαρέλα κάποιος ζωγράφος που ακολουθούσε τον βασιλιά. Κατά την διάρκεια τής επίσκεψης οι κάτοικοι τού Δαδίου ζήτησαν από τον Όθωνα να αποτελέσουν «ίδιον Δήμον» για να μπορέσουν να ιδρύσουν σχολείο. Υπέβαλαν μάλιστα υπόμνημα με τις υπογραφές 150 Δαδιωτών με πρώτους τον Ευστ. Γαβριήλ και τον Ι. Παπαλουκόπουλο. Έτσι το Δαδί έγινε έδρα Δήμου και εκεί λειτούργησε αμέσως δημοτικό σχολείο.

Το σπίτι τού Ευστάθιου Γαβριήλ στο Δαδί (από τη δυτική όψη). Σε αυτό φιλοξενήθηκε ο Όθων όταν επισκέφθηκε το Δαδί.

Το 1844, όταν άρχισαν να εμφανίζονται στην Ελλάδα τα αντάρτικα κινήματα, ο Ευστάθιος Γαβριήλ έγινε ταγματάρχης. Την ίδια περίοδο η ληστεία ήταν σε έξαρση και πολλοί αξιωματικοί τού στρατού στράφηκαν κατά τού κράτους. «Δεν εγνώριζε το σκυλί τον αφέντη του», όπως έγραψε ο Μακρυγιάννης. Τότε ο Γαβριήλ με τους άντρες του κατάφερε να σταματήσει την προέλαση των στασιαστών στην Αθήνα. Με επιστολή του μάλιστα ο αρχηγός των κατά την Φθιώτιδα στρατευμάτων υποστράτηγος Ι. Γκούρας, στις 17 Απριλίου 1848, τον συνεχάρη: «Επαινούντες σας διά τον ζήλον σας τούτον, όστις είναι αρκετή απόδειξις τού κατά πόσον κήδεσθε υπέρ των καθεστώτων, σάς προσκαλούμεν αφ’ ετέρου να μεταβείτε τοποθετούμενοι εις Αλαμάναν αναμένοντας εκεί τας περαιτέρω διαταγάς μας».

Το πιστοποιητικό με το οποίο βεβαιώνεται ότι ο Δαδιώτης αγωνιστής Γεώργιος Πούλος τού Ιωάννου έλαβε μέρος σε πολλές μάχες κατά τη διάρκεια τού Αγώνα φέρει την υπογραφή τού Ευσταθίου Γαβριήλ.

Ο Γαβριήλ αποστρατεύθηκε με τον βαθμό τού αντισυνταγματάρχη. Επέστρεψε στο Δαδί όπου έμεινε ώς το τέλος τής ζωής του. Διετέλεσε δήμαρχος τού Δήμου Δρυμίας από το 1866 μέχρι το 1869.

Η οικογένειά Γαβριήλ διέθετε πλούσια συλλογή όπλων και σπαθιών από την επανάσταση τού 1821. Δυστυχώς την συλλογή άρπαξαν οι Γερμανοί κατά την Κατοχή.

Παναγιώτα Αν. Ατσαβέ

φιλόλογος ‒ ιστορικός

• Το κείμενο βασίζεται στο βιβλίο τού Ιωάννη Παν. Σκορδά «Ιστορικές οικογένειες τού Δαδιού», το βιβλίο τού Κώστα Αβραάμ «Ρουμελιώτες αγωνιστές τού Εικοσιένα», Αθήνα 1957. Ιδιαίτερες ευχαριστίες στην κ. Αρετή Γιώτα-Γαβριήλ, η οποία είχε την καλοσύνη να μάς παραχωρήσει πολύτιμο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό τής οικογενείας Γαβριήλ.

.