Πέτρος Ηπίτης

ο γιατρός που ξεσήκωσε την Ευρώπη, ιδρυτικό μέλος της ΦΕ.

Άλλος ένας σημαντικός Ηπειρώτης ιδρυτικό μέλος της Φ.Ε. – Γιατρός, ειδικός στις επιδημίες, έδρασε κατά της πανούκλας του 1837 – Απεσταλμένος του Αλ. Υψηλάντη στην Ευρώπη καλλιέργησε τον Φιλελληνισμό – Η οικία του στέγασε το Σχολείο τής Φ.Ε. από το 1844 μέχρι το 1855!

Ο Πέτρος Ηπίτης γεννήθηκε στην Πάργα το 1795. Σε μικρή ηλικία κατέφυγε στο Βουκουρέστι για να γλυτώσει από τον Αλή Πασά. Εκεί σπούδασε στην Ακαδημία τού Γιαννιώτη δασκάλου τού έθνους Λάμπρου Φωτιάδη. Στη συνέχεια σπούδασε Ιατρική και Φιλοσοφία στη Βιέννη και πιθανώς στο Μόναχο. Ασχολήθηκε με την Επιδημιολογία, κυρίως με την καταπολέμηση τής πανώλης και τής χολέρας. Το 1816, μόλις 21 ετών, έγραψε βιβλίο με τον τίτλο «Λοιμολογία». Το 1816-1817 δημοσίευσε στον «Ερμή τον Λόγιο» κείμενα με παιδιατρικά θέματα. Το 1818 εγκαταστάθηκε στην Πετρούπολη όπου εργάσθηκε ως γιατρός. Ήταν μάλιστα προσωπικός γιατρός τού Αλέξανδρου Υψηλάντη. Δεν δέχθηκε να γίνει καθηγητής στο Πανεπιστήμιο τής Πετρούπολης ή διευθυντής νοσοκομείου. Το 1820 γνωρίστηκε με τον Εμμανουήλ Ξάνθο, ο οποίος βρισκόταν στην Πετρούπολη για να προτείνει στον Καποδίστρια την αρχηγία τής Φιλικής Εταιρίας. Μετά τις επιφυλάξεις τού Καποδίστρια, η αρχηγία δόθηκε στον Υψηλάντη με τον οποίο ο Ηπίτης ήταν πλέον στενός φίλος. Υπήρξε μάλιστα και ειδικός απεσταλμένος του στην Ευρώπη, όπου βοήθησε ουσιαστικά στη διάδοση τού φιλελληνικού κινήματος, εκδίδοντας φυλλάδια με φιλελληνικό περιεχόμενο.

Νυμφεύτηκε στην Οδησσό την Ελένη Σεραφίνου, κόρη τού πλούσιου μεγαλέμπορου από τη Λευκάδα Θεόδωρου Σεραφίνου. Όπως γράφει ο γραμματέας τού Αλ. Υψηλάντη, ο Ηπίτης «… συνεισέφερεν αδρώς διά την αγοράν πλοίου και διά τον οπλισμόν των στρατιωτών, μετά των οποίων απέστειλε και τον συγγενή του Ευάγγελον Ιωαννίδην, τον οποίον κατέταξα ο ίδιος εις τον Ιερόν Λόχον και ο οποίος εφονεύθη εις την εν Δραγατσάνη μάχην πολεμήσας ανδρείως…».

Από ένα έγγραφο τού Δημ. Υψηλάντη αποδεικνύεται ότι στις αρχές Απριλίου 1821 ο Πέτρος Ηπίτης ορίσθηκε «εθναπόστολος».

«Φίλτατε Ιατρέ αδελφέ Ηπίτα,

Ο Αρχιστράτηγος Αλ. Υψηλάντης, εγώ και οι λοιποί αδελφοί μου, γνωρίζοντες πραγματικώς τα προτερήματά σου και τον διά το καλόν τής Ελλάδος θερμόν Σου ζήλον, Σε εκλέξαμεν και απεφασίσαμεν να υπάγης εις τας επισημοτέρας πόλεις τής Γερμανίας και τής Γαλλίας, να κοινοποιήσης εις όσους φιλανθρώπους και φιλέλληνας απαντήσης τον κατά τής ανομίας και τής απαιδευσίας εξοπλισμόν μας και τας προόδους τού Φοίνικος τής Ελλάδος, να καταπείσης και να μας στείλης σοφούς συναντιλήπτορας των επιχειρημάτων μας, πασχίζων να κερδίσης πολλούς των όσοι με λόγον ή με έργον ημπορούν να ωφελήσουν τους Έλληνας. Ειδικώτερον περί τούτων απάντων και ο Αρχιστράτηγος θέλει σε γράψει, όστις θέλει σ’ εμβάσει εν καιρώ και τα διά την αποστολήν σου αναγκαία χρήματα. Υγίαινε φίλτατε και καλήν αντάμωσιν εις την γην των πατέρων μας.

Εν Οδησσώ α΄ Απριλίου 1821,

Ο Πρόθυμος αδελφός Δημ. Υψηλάντης,

Επίτροπος τού Αρχιστρατήγου».

 Αυτό έκανε και ο Ηπίτης. Ξεκίνησε ένα μεγάλο ταξίδι για να ενημερώσει τους Ευρωπαίους για τον ελληνικό αγώνα. Πήγε στο Μπρόδι[1], τη Λεμπέργη[2], τη Βουδαπέστη και τη Βιέννη, όπου τα πράγματα ήταν δύσκολα, αφού ήταν η έδρα τού Μέττερνιχ. Λίγο πριν συλληφθεί έφυγε για τη Βαυαρία και έφθασε στο Μόναχο. Εκεί συνάντησε πολλούς φίλους καθώς και τον φιλέλληνα καθηγητή Ειρηναίο Θείρσιο μαζί με τον οποίο ίδρυσαν την πρώτη Φιλελληνική Εστία τής Ευρώπης. Μέλος της μάλιστα ήταν και ο διάδοχος τού θρόνου τής Βαυαρίας Λουδοβίκος, πατέρας τού Όθωνα. Δημοσίευσε άρθρα και ομιλίες με τις οποίες ο κόσμος ξεσηκώθηκε για το δίκιο των Ελλήνων. Μετά το Μόναχο ο Ηπίτης πήγε στη Βυρτεμβέργη και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στη Στουτγάρδη, όπου ίδρυσε σύλλογο και συγκέντρωσε μεγάλα χρηματικά ποσά και εφόδια. Ύστερα πήγε στη Λειψία, όπου ίδρυσε τη «Φιλελληνική Εστία», μέλη τής οποίας ήρθαν στην Ελλάδα και πολέμησαν στο Πέτα και στο Μεσολόγγι. Ακολούθως μετέβη στη Γαλλία, όπου ήδη ο πνευματικός κόσμος  είχε ταχθεί υπέρ της Ελλάδος.. Ο Σατωβριάνδος μάλιστα τοποθετήθηκε αναφανδόν υπέρ της. Μετά τη Γαλλία ο Ηπίτης πήγε στο Άμστερνταμ τής Ολλανδίας και ύστερα στην Αγγλία, όπου το έργο του ήταν πιο δύσκολο. Με την ολοκλήρωση τής αποστολής του γύρισε στην Οδησσό, όπου εργάστηκε για τον Αγώνα τού Γένους.

Το 1830, με την απελευθέρωση, ήρθε στην πατρίδα, έγινε δημότης Αθηναίων και εργάστηκε ως γιατρός βοηθώντας στην καταπολέμηση των επιδημικών νόσων. Το 1837 τον έστειλαν στον Πόρο για να συνδράμει στην αντιμετώπιση τής επιδημίας πανούκλας. Ο Ηπίτης διαφώνησε με τα σπασμωδικά μέτρα που πήραν οι Βαυαροί. Επειδή διαφώνησε και με την πολιτική τού Όθωνα, δεν αποδέχθηκε το παράσημο που τού προσέφερε ούτε τον διορισμό του ως καθηγητή Πανεπιστημίου.

Η μελέτη «Η πανώλης εις Πόρον κ.λπ.». Σε αυτήν αναφέρεται στα σπασμωδικά μέτρα που πήραν οι Βαυαροί.

Ο Ηπίτης ήταν από τα ιδρυτικά μέλη τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (1836). Ως γιατρός προσέφερε εθελοντικά τις υπηρεσίες του στο Σχολείο και το Οικοτροφείο και φαίνεται ότι ήταν ο συντάκτης τής έκθεσης τής Επιτροπής επί των Σχολείων προς τη Συνέλευση τής 20ής Δεκεμβρίου 1840, η οποία εισηγήθηκε την προμήθεια λεκανών και τριπόδων νιπτήρων. Γινόταν ακόμα λόγος για «χερνίβους πυρός μετά κυλινδρικού αυτοβραστηρίου», δηλαδή λουτήρα με θερμοσίφωνα, αλλά και σκεύη αναγκαία σε κάθε πολιτισμένο άνθρωπο.

Η οικία Ηπίτου στην οποία στεγάστηκε για πέντε χρόνια το Σχολείο τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας πριν μεταφερθεί στο ιδιόκτητο κτήριο. Ο πράσινος κήπος ανήκε σε τούρκικο τζαμί που είχε γκρεμιστεί κατά τη διάρκεια τής πολιορκίας των Αθηνών.

Με τη Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία είναι συνδεδεμένη και η οικία τού Πέτρου Ηπίτη. Το αρχοντικό του βρισκόταν στο Ροδακιό (σημερινή οδό Σκούφου έως τη Θουκυδίδου), στο κέντρο ενός καταπράσινου κήπου, που ήταν απομεινάρι τού παλαιού κήπου τού Γενί Τζαμί και περικλειόταν από ένα μεγάλο κοιμητήριο. Σήμερα στη μέση τού κήπου αυτού υπάρχει το κτήριο που στέγαζε το Α΄ Γυμνάσιο Αρρένων τής Πλάκας. Παλαιότερα στην οικία Ηπίτου στεγαζόταν η «Βαυαρική Λέσχη». Στο κτήριο αυτό στεγάστηκε το Σχολείο τής Φ.Ε. από το 1844 μέχρι το 1855, οπότε μεταφέρθηκε στο ιδιόκτητο κτήριο τής οδού Πανεπιστημίου.

Η οικία Ηπίτου όπως είναι σήμερα. Στο μέγαρο αυτό επί σειρά ετών στεγάστηκε και το 1ο Γυμνάσιο Αθηνών.

Ο Πέτρος Ηπίτης διετέλεσε Σύμβουλος και τής Αρχαιολογικής Εταιρείας από το 1837. Πέθανε στην Αθήνα στις 29 Ιουνίου 1861 σε ηλικία 66 ετών.

Παναγιώτα Αναστ. Ατσαβέ

φιλόλογος – ιστορικός

• Το κείμενο βασίστηκε σε στοιχεία από το Αρχείο τής Φ.Ε., το άρθρο τού Δημητρίου Μαραζιώτη «Ο Ηπειρώτης εθναπόστολος Πέτρος Ηπίτης» στη «Βιβλιοθήκη τής Ηπειρωτικής Εταιρείας Αθηνών» και τού Στέφανου Αγάθου «Ο Παργινός Ιατρός και Φιλικός Πέτρος Ηπίτης» στα «Πρεβεζάνικα Χρονικά» (Ιανουάριος – Δεκέμβριος 2015).

[1]Μπρόδι: πόλη της Λετονίας

[2]Λεμπέργη: (Lemberg) πόλη της Ουκρανίας

.