Ο Κανέλλος Δεληγιάννης,

πρόκριτος τής Γορτυνίας, μέλος τής Φ.Ε.

Ο Κανέλλος Δεληγιάννης, γιος τού πρόκριτου τού Μοριά Ιωάννη Δεληγιάννη-Παπαγιαννόπουλου, γεννήθηκε στα Λαγκάδια Γορτυνίας τo 1780. Στα Απομνημονεύματά του ο Κανέλλος σχετικά με τη γέννησή του αναφέρει τα εξής: «… εγεννήθην κατά το έτος 1780, Φεβρουαρίου 14, εις την πατρίδα μου κωμόπολιν των Λαγκαδιών τής επαρχίας Γόρτυνος ή Καρύταινας και ανετράφην εις αυτήν. Εκεί εδιδάχθην και μικρά τινα μαθήματα εκ τού σχολείου τής Δημητσάνης παρά τού Επισκόπου Ακόβων Δανιήλ, υπάρχοντος κατ’ αρχάς οικοδιδασκάλου τής οικογενείας μας το οποίον προήξεν ο πατήρ μας εις αυτήν την υψηλήν θέσιν».

Κατά τις παραμονές τής Επανάστασης βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη με τον αδερφό του Αναγνώστη. Γράφει σχετικά στα Απομνημονεύματά του: «… ευρισκόμενος εν και ήμισυ έτος εις Κωνσταντινούπολιν και λαβών σχέσεις μετά τού Πελοποννησίου Παναγιώτου Σέκερη και δι’ αυτού μετά τού Κουμπάρη και τού Αλ. Μαύρου εκατηχήθην παρά τού πρώτου εις το μυστήριον τής Εταιρίας». Όμως στον κατάλογο των Φιλικών αναφέρεται ότι στη Φιλική Εταιρία τον μύησε στην Τρίπολη ο Παναγιώτης Αβδάλης στις 10 Σεπτεμβρίου 1819. Στη συνέχεια εκείνος μύησε τους αδερφούς του Δημήτριο και Κωνσταντίνο.

Ο Κανέλλος Δεληγιάννης, έργο αγνώστου ζωγράφου από το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο

Διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στην κήρυξη τής Επανάστασης στα Λαγκάδια στις 23 Μαρτίου 1821. Αρχηγό τού στρατού του, που τον αποτελούσαν 3.500 άνδρες, διόρισε τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Επίσης πολέμησε στο Μεσολόγγι, στη μάχη τού Πέτα, στην πολιορκία τής Τριπολιτσάς. Στον πρώτο ελληνικό εμφύλιο συντάχθηκε με τους προκρίτους τού Μοριά και τους Υδραίους. Στη δεύτερη φάση τού εμφυλίου φυλακίστηκε από την κυβέρνηση Κουντουριώτη, μαζί με τον Κολοκοτρώνη, στο μοναστήρι τού Προφήτη Ηλία, στην Ύδρα, και αποφυλακίστηκε μαζί του για να αντιμετωπίσουν τον Ιμπραήμ.

Μετά την ίδρυση τού ελληνικού κράτους παρέμεινε στο «γαλλικό» κόμμα και αναμίχθηκε στην πολιτική ζωή. Την περίοδο τής Αντιβασιλείας, το 1834, όταν ο Κολοκοτρώνης κατηγορήθηκε για συνωμοσία τού «ρωσικού» κόμματος κατά τού Όθωνα, ο Δεληγιάννης ήταν βοηθός τού Σκώτου εισαγγελέα Εδουάρδου Μάσσον στη διάρκεια τής διεξαγωγής των ανακρίσεων. Αργότερα, ωστόσο, φαίνεται ότι προσχώρησε και ο ίδιος στο «ρωσικό» κόμμα για κάποιο διάστημα. Στις εκλογές που ακολούθησαν την ψήφιση τού Συντάγματος τού 1844, το καλοκαίρι τής ίδιας χρονιάς, συμμάχησε εκλογικά στη Γορτυνία με τον Γενναίο Κολοκοτρώνη και τον Δημήτριο Πλαπούτα, ξεχνώντας τις διαμάχες τους από την περίοδο τής Επανάστασης. Μάλιστα, καταφερόμενοι κατά των Φράγκων και των φραγκοφορεμένων, βρήκαν οπαδούς ανάμεσα στον φτωχό αγροτικό πληθυσμό, στηριζόμενοι στη σχετική άγνοια και στις προκαταλήψεις του. Μετά την επικράτηση τού «γαλλικού» κόμματος στις βουλευτικές εκλογές που προηγήθηκαν και την ανάληψη τής πρωθυπουργίας από τον Ιωάννη Κωλέττη, ο Κανέλλος Δεληγιάννης εξελέγη πρόεδρος τής Βουλής στις 20 Δεκεμβρίου 1844, διαδεχόμενος τον προσωρινό πρόεδρο Νικηταρά. Η θητεία του έληξε έναν χρόνο αργότερα στις 31 Οκτωβρίου 1845. Επί Όθωνα έλαβε τον βαθμό τού Συνταγματάρχη, διετέλεσε νομοεπιθεωρητής Μεσσηνίας και από το ελληνικό κράτος πήρε σύνταξη αντιστρατήγου.

Σκίτσο του Κανέλλου Δεληγιάννη δημοσιευμένο στον Τύπο

Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1839 και στο βιβλίο των μελών της αναφέρεται ως Πρόεδρος τής πρώτης Ελληνικής Βουλής. Πέθανε στην Αθήνα στις 18 Σεπτεμβρίου 1862, πάμφτωχος, αφού είχε διαθέσει όλη την περιουσία του στον Αγώνα.

Έγραψε απομνημονεύματα, τα οποία οι ιστορικοί θεωρούν αμφιλεγόμενα. Ένας από τους στόχους τού τρίτομου έργου του θεωρείται πως είναι να εξυψώσει την οικογένειά του και γενικώς την τάξη των προκρίτων αγωνιστών, τους οποίους υπερασπίζεται σθεναρά σε σύγκριση με σημαντικούς αγωνιστές τής Επανάστασης που ανήκαν σε άλλες τάξεις. Στα κείμενά του είναι εμφανής η επιθετική κριτική του έναντι αρκετών αγωνιστών τής Επανάστασης και κυρίως κατά τού Θ. Κολοκοτρώνη.

Παναγιώτα Αναστ. Ατσαβέ

φιλόλογος - ιστορικός