Στα κτήματα τού Αρσάκη στο Παραϊπάνι-Αrsache-Vedea

 

Η κοινότητα που σήμερα ονομάζεται Βεντέα βρίσκεται στο ΝΔ άκρο τής επαρχίας Giurgiu (Γιούργεβο) κοντά στα σύνορα με τη Βουλγαρία, στην αριστερή όχθη του Δούναβη. Σήμερα έχει περίπου 3.000 κατοίκους. Το χωριό Παραϊπάνι αναφέρεται για πρώτη φορά στις πηγές το 1582. Το 1861 έγινε κοινότητα και το 1874 πήρε το όνομα τού Αρσάκη (Αrsache), ιδιοκτήτη των κτημάτων. Τo 1966 το καθεστώς τής Ρουμανίας, επειδή ήθελε να διαγράψει από τη μνήμη των κατοίκων το όνομα τού ευεργέτη, έδωσε στην κοινότητα το όνομα Vedea.

Το 1819 ο Αρσάκης αγόρασε από το μοναστήρι Ράδουλ Βόδα, μετόχι τής μονής Ιβήρων τού Αγίου Όρους, τρία κτήματα στην περιφέρεια τής Βλάσκας προς 55.000 γρόσια . Τα κτήματα αυτά ήταν το Παραϊπάνι, το Στανέστι και η Μπουτανιάσκα. Ο Αρσάκης τα νοίκιαζε σε κάποιους που τα καλλιεργούσαν και έτσι είχε πολύ μεγάλο εισόδημα. Σιγά-σιγά το χωριό ΠαραΊπάνι έγινε το ησυχαστήριό του και ο τόπος όπου αποσυρόταν για να ξεκουραστεί. Οι κάτοικοι τού χωριού που δούλευαν στα κτήματά του τον αγαπούσαν και πολλές φορές ζητούσαν τη βοήθειά του σε θέματα υγείας. Ο Αρσάκης αγάπησε την περιοχή, φρόντιζε τους κατοίκους που καλλιεργούσαν τα κτήματά του και μεριμνούσε για τη μόρφωσή τους.

 

Η θερινή οικία τού Αρσάκη στη Βεντέα

 

Το σπίτι τού Αρσάκη στη Βεντέα από φωτογραφία του 1945

Το αρχοντικό του Αρσάκη κτίστηκε το 1820. Είναι ένα διώροφο εξοχικό αρχοντικό που βρισκόταν στο κέντρο ενός μεγάλου και περιποιημένου αγροκτήματος. Εκεί ο μεγάλος ευεργέτης, όταν αποσύρθηκε από την πολιτική, περνούσε τον περισσότερο χρόνο του διαβάζοντας και κάνοντας βόλτα στον κήπο, που ομολογουμένως ήταν ωραιότατος.Tο αρχοντικό είχε υπόγειο και δύο ορόφους και συνολικά δώδεκα δωμάτια, ένα από τα οποία ονομάσθηκε μετά τον θάνατο του Αρσάκη «τουρκικός θάλαμος», επειδή κατά τη διάρκεια τού πολέμου τής Ανεξαρτησίας, το 1877, ο διοικητής τού τουρκικού στρατού Osman Pasha κρατήθηκε εκεί για δύο ημέρες ως αιχμάλωτος πολέμου.

Η είσοδος τής πρώην οικίας τού Αρσάκη, στην οποία στεγάζεται το Δημαρχείο, όταν την επισκέφτηκαν εκδρομείς από τα Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία το 1996.

Η είσοδος τής θερινής οικίας του Αρσάκη όπως είναι σήμερα. Στο κτήριο στεγάζεται πλέον το Δημαρχείο τής πόλεως.

Πίσω από το αρχοντικό βρισκόταν ένας αληθινός βοτανικός κήπος. Οι αρσακειάδες αδελφές Χρηστίδου, που επισκέφθηκαν τον Αρσάκη, μιλάνε για το σπίτι του αλλά και για τον κήπο με θαυμασμό. Η δημιουργία τού υπαίθριου πάρκου σε έκταση 5 εκταρίων, με εκατοντάδες δένδρα όλων των ειδών, ήταν έργο ενός Γερμανού που μετακάλεσε ο Αρσάκης και ο οποίος έμεινε πολύ χρόνο στο Παραϊπάνι για να ολοκληρώσει το έργο του. Ανάμεσα σε μεγάλα δένδρα, καστανιές, ακακίες κ.ά. φυτεύτηκαν θάμνοι και λουλούδια, γιασεμιά, νυχτολούλουδα, βιολέτες. Υπήρχε ακόμα θερμοκήπιο και μία δεξαμενή νερού για το πότισμα. Ακόμα και σήμερα, που στο αρχοντικό τού Αρσάκη στεγάζεται το Δημαρχείο τής πόλεως, ο κήπος που το περιβάλλει είναι μεγάλος.

Το πίσω μέρος τής οικίας τού Απόστολου Αρσάκη στη Βεντέα με τμήμα τού κήπου

 Παρόλα αυτά δεν συγκρίνεται με την εικόνα που είχε στο παρελθόν. Από περιγραφές γνωρίζουμε ότι υπήρχαν δύο μεγάλα σιντριβάνια, δύο αρτεσιανά και πολλά αγάλματα. Ο χρόνος που πέρασε αλλά και κλοπές άλλαξαν την εικόνα τού αρχοντικού και τού κήπου. Μπορούμε να πάρουμε μια ιδέα αν δούμε τα αγάλματα του Απόλλωνα και της Αρτέμιδας τα οποία αφαιρέθηκαν από τον κήπο και σήμερα κοσμούν δύο πλατείες τής γειτονικής πόλης Giurgiu (Γιούργεβο).

Το άγαλμα τού Απόλλωνα από τον κήπο τού Αρσάκη στολίζει σήμερα πλατεία τής γειτονικής πόλης Γκιούργκιου.

Το άγαλμα τής Αρτέμιδας από τον κήπο τού Αρσάκη στολίζει σήμερα πλατεία τού Γκιούργκιου.

 

Ο ναός τού Αγίου Παντελεήμονα.

 

Ο ναός τού Αγίου Παντελεήμονα στο χωριό Βεντέα που κτίστηκε από τον Απόστολο Αρσάκη.

 

Όψη τού ναού τού Αγίου Παντελεήμονα στη Βεντέα

Ο θάνατος τού γιου του Γεώργιου και τής αγαπημένης του, το 1835 στη Βιένη, συγκλόνισε τον Αρσάκη και είναι ζήτημα αν μπόρεσε ποτέ να τον ξεπεράσει. Το 1835 αποφάσισε να οικοδομήσει έναν ναό στο Παραϊπάνι για να εκκλησιάζονται οι χωρικοί που φρόντιζαν τα κτήματά του μαζί με τις οικογένειές τους.

Η είσοδος τού ναού τού Αγίου Παντελεήμονα το 1996 όταν τον επισκέφτηκαν μαθητές και καθηγητές των Αρσακείων και Τοσιτσείων Σχολείων.

Η μαρμάρινη επιγραφή πάνω από την είσοδο τού ναού

Η ανέγερση τού ναού, που έχει και ένα διώροφο καμπαναριό ,κράτησε 10 χρόνια (1835-1845). Οι πρώτες αγιογραφίες ήταν τού «Georghe Zugravul». Από την αγιογράφηση αυτή σώζεται σήμερα μία εικόνα και 4 εικονίδια διαστάσεων 0,78x0,55 στο τέμπλο. Όμως λίγο πριν από τον θάνατό του ο Αρσάκης ανέθεσε στον γνωστό Ρουμάνο ζωγράφο και αγιογράφο Gheorghe Tattarescu.την εκ νέου αγιογράφηση τού ναού. Το τέμπλο του ναού αποτελείται από ξύλινες εικόνες τοποθετημένες σε ξύλινο πλαίσιο ζωγραφισμένο με χρυσό χαλκό.

Το εσωτερικό τού ναού τού Αγίου Παντελεήμονα

Ο ιερέας του ναού Horia Vamos τελεί την Θεία Λειτουργία

Ο ναός τού Αγίου Παντελεήμονα είναι αφιερωμένος στη μνήμη του γιου τού Αρσάκη Γεωργίου, γι’ αυτό και στον τοίχο των κτητόρων στον έναν από τους δύο πίνακες εικονίζεται ο γιος του Αρσάκη Γεώργιος με την κοπέλα μαζί με την οποία αυτοκτόνησαν. Πίσω τους διακρίνεται ένας άγγελος. Στον δεύτερο πίνακα εικονίζεται ο Απόστολος Αρσάκης με τον άγγελο τής παρηγοριάς. Σ στον πίνακα το χέρι τού Αρσάκη είναι προτεταμένο και δείχνει τον διπλανό πίνακα, ο οποίος απεικονίζει τον Γεώργιο με την αγαπημένη του, σαν να τους δίνει την ευχή του.

Ο Γεώργιος Αρσάκης και η αγαπημένη του, με τη μορφή τού αγγέλου μεταξύ τους, από τον τοίχο των κτητόρων τής εκκλησίας

Ο Απόστολος Αρσάκης με τον άγγελο της παρηγοριάς από τον τοίχο των κτητόρων τής εκκλησίας

Πάνω από την είσοδο τού ναού βρίσκεται στα Ελληνικά η μαρμάρινη επιγραφή «Απόστολος Αρσάκης Ιατρός εν έτει 1845 τον Ναόν εκ Θεμελίων Ανήγειρεν εις Μνημόσυνον του Υιού αυτού Γεωργίου Αποθανόντος εν Βιένῃ τη 24^ῃ Ιανουαρίου 1834». Μέσα στον ναό σώζονται πολλά αντικείμενα μεγάλης καλλιτεχνικής αξίας, όπως ένα ασημένιο δισκοπότηρο διακοσμημένο με άνθη. Ο ναός λειτουργεί μέχρι σήμερα και τον έχουν επισκεφθεί επανειλημμένα καθηγητές και μαθητές τού Αρσακείου. Οι ιερείς έχουν φροντίσει ιδιαίτερα τον ναό. Τον 20ό αιώνα τοποθετήθηκε το ψηφιδωτό πάτωμα και ενισχύθηκε η εκκλησία με τούβλο και βασάλτη. Το 1935 ενισχύθηκε με οπλισμένο σκυρόδεμα.

Το δισκοπότηρο και ο Σταυρός ασημένια δώρα του Αρσάκη προς το ναό

Επιγραφή από τον ναό, στο κυριλλικό αλφάβητο, όπου αναφέρονται τα ονόματα των ευεργετών. Μεταξύ αυτών και των θυγατέρων τού Αρσάκη Ελένης και Ολυμπίας και του συζύγου της Ι. Λαχοβάρη.

 

Το σχολείο τού χωριού

 

Ο Απόστολος Αρσάκης ήταν μαθητής τού Νεόφυτου Δούκα. Ποτέ του δεν υποβάθμισε την σπουδαιότητα τής εκπαίδευσης και τις ευνοϊκές συνέπειες που αυτή θα είχε στους νέους ανθρώπους. Δεν είναι τυχαίο ότι η μεγαλύτερη του προσφορά στην πατρίδα του, την Ελλάδα, ήταν να ενισχύσει έναν εκπαιδευτικό οργανισμό. Δεν ήταν λοιπόν δυνατόν ένας τέτοιος άνθρωπος να μην προνοήσει για την εκπαίδευση των παιδιών των ανθρώπων που δούλευαν στα κτήματά του.

Τo κτήριο που έκτισε ο Αρσάκης στη Βεντέα για να στεγάσει το σχολείο τής κοινότητας.

Η επιγραφή, στη ρουμανική γλώσσα, στο κτήριο τού σχολείου τής Βεντέας, όπου αναγράφεται ότι το έκτισε ο Απόστολος Αρσάκης.

Έτσι το 1870 αποφάσισε να κτίσει το πρώτο σχολείο για τα παιδιά τής κοινότητας. Το κτήριο βρίσκεται στο κέντρο τού χωριού και δίπλα στην εκκλησία. Στην αρχή το σχολείο είχε δύο αίθουσες διδασκαλίας και 4 δωμάτια για το προσωπικό. Πολύ αργότερα, μετά τον θάνατο τού Αρσάκη, προστέθηκαν και άλλες 2 αίθουσες. Σήμερα στο κτήριο στεγάζεται το νηπιαγωγείο τής κοινότητας. Στον εξωτερικό τοίχο του υπάρχει επιγραφή που αναγράφει το όνομα τού κτήτορα.

Το νέο σχολείο στη Βεντέα, που πήρε το όνομα «Apostol Arsache» προς τιμήν τού ανθρώπου που έκτισε το πρώτο σχολείο στην κοινότητα.

Μαθητές τού σχολείου «Apostol Arsache» στη Βεντέα

Σήμερα επειδή ο αριθμός των μαθητών έχει αυξηθεί κτίστηκε νέο σχολείο δίπλα στο αρχοντικό τού Αρσάκη, η Γενική Σχολή με τάξεις των βαθμίδων Ι-VIII. Το σχολείο το 1999 πήρε το όνομα Αpostol Arsache. Με τον τρόπο αυτό η κοινότητα απέτισε φόρο τιμής σ’ αυτόν που έκτισε το πρώτο σχολείο στην περιοχή.

 

Το παλαιό Δημαρχείο

 

Το 1845 ο Αρσάκης έκτισε το Δημαρχείο της κοινότητας σε οικόπεδο δίπλα σχεδόν στο αρχοντικό του. Πρόκειται για ένα ωραίο κτήριο, που αργότερα στέγασε το ταχυδρομείο της περιοχής, και διατηρείται μέχρι σήμερα.

Το κτήριο τού παλαιού Δημαρχείου όπου σήμερα στεγάζεται το ταχυδρομείο.

Το πέρασμα τού Αρσάκη από τη Ρουμανία δεν ξεχάστηκε. Πώς θα μπορούσε άλλωστε. Υπάρχουν κάποιες προσωπικότητες που με τη διορατικότητα και την ευφυΐα τους ξεπερνούν τον χρόνο και ζουν στη μνήμη των ανθρώπων μέσα από το έργο και την προσφορά τους . Μια τέτοια μορφή ήταν και ο Απόστολος Αρσάκης. Κατόρθωσε να αφήσει πίσω του μια ιστορική πραγματικότητα, την ένωση των 2 ηγεμονιών, αλλά και ανθρώπους που τον ευγνωμονούν γιατί τους χάρισε το πιο μεγάλο δώρο, την παιδεία. Στις προσωπικότητες αυτές ταιριάζουν απόλυτα οι στίχοι του Ανδρέα Κάλβου

«Αλλ’ ότε πλησιάσει  την γην οπού σάς έχει,
Θέλει αλλάξειν τον δρόμον του, ο Χρόνος,
το θαυμάσιον  χώμα, σεβάζων.»

 

Παναγιώτα Αναστ. Ατσαβέ

Φιλόλογος - Ιστορικός