Ο βαρόνος Κωνσταντίνος Μπέλλιος.

Ένας από τους πρώτους ευεργέτες τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας

«Έκαστος ευ φρονών και φιλόπατρις ανήρ οφείλει

ου μόνον να αγαπά και ευλαβήται την γην εκείνην,

εφ’ ης οι προπάτορές του εγεννήθησαν και αυτός είδε

κατά πρώτον τας ζωογόνους ακτίνας τού ηλίου

και έλαβεν την ύπαρξίν του, αλλά πρέπει

και λυσιτελής εις αυτήν, όσον ένεστι, να γίνηται.»

Ο Κωνσταντίνος Δημητρίου Βέλλιος (ή Μπέλλιος) γεννήθηκε στη Βλάστη Σισσανίου (Εορδαίας) τού νομού Κοζάνης στις 7 Μαρτίου 1772. Αδελφοί του ήταν ο Στέφανος Μπέλλιος, ο οποίος κατείχε το αξίωμα τού Λογοθέτη (υπουργού) Δικαιοσύνης στη Βλαχία, και τον Γεώργιο Μπέλλιο. Κατάγονταν από τη Λινοτόπολη Μακεδονίας, κοντά στη σημερινή Γράμμουστα τού όρους Γράμμου Καστοριάς, που ανήκει στους οικισμούς που καταστράφηκαν από τους Τουρκαλβανούς και εγκαταλείφθηκαν από τους κατοίκους, οι οποίοι κατέφυγαν στη Βλάστη Εορδαίας και άλλες περιοχές. Το 1776 η οικογένειά του μετακινήθηκε για λίγο στην Κωνσταντινούπολη και τελικά εγκαταστάθηκε στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, όπου ο Κωνσταντίνος έλαβε πολύ καλή μόρφωση, σταδιοδρόμησε στο εμπόριο και στις χρηματιστηριακές εργασίες. Μεγαλέμπορος πια εγκαταστάθηκε στη Βιέννη, όπου στις 24 Φεβρουαρίου 1817 ο αυτοκράτωρ τής Αυστρίας Φραγκίσκος ο Α΄ τού απένειμε τον τίτλο τού βαρόνου.

Ο βαρόνος Κωνσταντίνος Δ. Μπέλλιος, έργο αγνώστου ζωγράφου (Wikipedia)

Ο Κωνστανταντίνος Μπέλλιος ενίσχυσε οικονομικά την ελληνική επανάσταση τού 1821, ιδιαίτερα δε τους επαναστάτες στην ιδιαίτερη πατρίδα του τη Μακεδονία. Αργότερα βοήθησε στην αναγέννηση και τού νεοσύστατου ελληνικού κράτους, διαθέτοντας μεγάλα χρηματικά ποσά και προβαίνοντας σε πολλές δωρεές και προσφορές.

Για τις επισκέψεις και τα ταξίδια του κρατούσε ημερολόγιο, το οποίο αποτελεί αψευδή μάρτυρα των δραστηριοτήτων του.[1]

Το 1836 έγινε δεκτός με τιμές από τον Όθωνα στην Αθήνα, όπου παρέμεινε 3 μήνες. Κατά την παραμονή του επισκέφθηκε πολλούς ήρωες τού Αγώνα, όπως τον Κανάρη, τον Μακρυγιάννη, τον Κολοκοτρώνη, τον Νικηταρά και τον Γ. Κουντουριώτη.

Στην Αθήνα γνωρίστηκε επίσης με τον Κυριάκο Πιττάκη, ο οποίος ήταν Έφορος τής Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Ο Μπέλλιος, ενθουσιασμένος από την περιήγησή του στα αρχαία μνημεία, ίδρυσε και υποστήριξε οικονομικά την Αρχαιολογική Εταιρεία το 1837.

Με προτροπή τού Όθωνα βοήθησε στην οικοδόμηση και αποπεράτωση τού δημοτικού νοσοκομείου των Αθηνών «Ελπίς»[2], το οποίο είχε θεμελιωθεί το 1836 σε σχέδια τού Eduard Schaubert και την ευθύνη και επίβλεψη τού Christian Hansen. Ο Μπέλλιος προσέφερε στον Δήμο Αθηναίων την τεράστια κτηματική περιουσία που είχε στην Αθήνα για το νοσοκομείο.

Ο Όθων τού απένειμε τον Χρυσό Σταυρό τού Βασιλικού Τάγματος τού Σωτήρος για τις ευεργεσίες του προς την πόλη των Αθηνών.

Για την Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία και το Σχολείο Κορασίων που μόλις είχε ιδρύσει πρέπει να έμαθε από τον πρόεδρό της Γ. Κουντουριώτη. Στην απολογιστική του έκθεση κατά τη 2η Συνέλευση των μελών τής Φ.Ε., στις 31 Ιανουαρίου 1837, ο Ιωάννης Κοκκώνης ανακοίνωσε στους εταίρους: «Εν τούτοις η τύχη μάς επαρουσίασεν και άλλην ευκαιρίαν προς επαύξησιν των συνδρομητών εντός τού κράτους. Ο κ. Βαρώνος Μπέλτσιος, ανήρ ομογενής και φιλογενής και γενναίος ευεργέτης, Κύριοι, ως σάς είναι γνωστόν, τού Δήμου των Αθηναίων, εφιλοτιμήθη να γενή μέλος τακτικόν τής Εταιρείας τής Φιλεκπαιδευτικής. Το Συμβούλιον εκτιμών τον περί τα τοιαύτα καλά ζήλον τινά τού ανδρός, έσπευσε να τον καλέση να δεχθή επιτροπείαν, δυνάμει τής οποίας να κάμη συνδρομητάς μεταξύ των εν Βουκουρεστίοις, Βιέννη και αλλαχού ευρισκομένων ομογενών. Ο φιλόκαλος και φιλογενής κ. Μπέλιος εδέχθη το βάρος τούτο και ελπίζεται ικανή συνδρομή και αδρά βοήθεια από τον ένθερμον και δραστήριον περί τα καλά ζήλον του.». Όχι μόνο ενίσχυσε, λοιπόν, ο ίδιος προσωπικά τη Φ.Ε. αλλά απεδέχθη την επιτροπεία, την υποχρέωση, δηλαδή, να απευθένεται σε ανθρώπους που θα μπορούσαν να γίνουν εταίροι και να ενισχύσουν την Εταιρεία. Θα συγκέντρωνε τις συνδρομές τους και θα τις έστελνε στη Φ.Ε.

Στα Πρακτικά τής 4ης Συνέλευσης των μελών τής Φ.Ε., στις 3 Οκτωβρίου 1837, ο Ιωάννης Κοκκώνης επανήλθε στο θέμα λέγοντας: «Έγινε φροντίς και περί επαυξήσεως τού αριθμού των μελών […] Ο κύριος Βαρώνος Μπέλλιος εσύστησεν επιτρόπους εις Βουκουρέστιον, προς τους οποίους εστάλθη και η επιτροπεία. Εις δε το εσωτερικόν προβαίνει ομοίως η συνδρομή͘˙ ώστε την σήμερον η Εταιρεία έχει υπέρ τα 400 τακτικά μέλη.».

Ένθερμος υποστηρικτής τής πατρίδας του, ο βαρόνος Κωνσταντίνος Μπέλλιος ήταν ένας από τους πρώτους οικονομικά εύρωστους ομογενείς τού εξωτερικού που ενίσχυσαν το έργο τής Φ.Ε. Δυστυχώς έναν χρόνο μετά, το 1838, ο Μπέλλιος πέθανε στη Βιέννη. Με τη διαθήκη του διέθεσε όλη την κινητή και την ακίνητη περιουσία του στους κληρονόμους του, αλλά και σε φίλους και γνωστούς στην Ελλάδα και τη Ρουμανία. Με το «Βελλίειον Κληροδότημα» σπούδασαν και σπουδάζουν μέχρι σήμερα εκατοντάδες νέοι από τη Μακεδονία.

Χωρίς αμφιβολία είναι ένας από τους κορυφαίους αλλά και σεμνούς εθνικούς ευεργέτες στους οποίους οφείλεται η πρόοδος τού νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Στον Πολύγυρο Χαλκιδικής υπάρχει η προτομή του με την επιγραφή «Βαρώνος Κωνσταντίνος Δ. Βέλλιος, 1772-1837. Ευεργέτης Μακεδόνων Αγωνιστών τού 1821».

Παναγιώτα Αναστ. Ατσαβέ

φιλόλογος ‒ ιστορικός

• Το κείμενο βασίζεται στην «Έκθεση των Πράξεων τού Δ.Σ. τής Φ.Ε. γενομένη επί τής Β΄ Γενικής Συνελεύσεως» και στη μελέτη τού Μιχαήλ Καλινδέρη με τίτλο «Ο Βαρόνος Κωνσταντίνος Δ. Βέλλιος, 1772-1838, Η ζωή και η υπέρ τού έθνους προσφορά του», Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών 1973.

[1] «Το ημερολόγιον τού Βαρόνου και μεγάλου ευεργέτου Κωνσταντίνου Δ. Μπέλλιου, 1836-1837». Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων, Αθήνα 2018.

[2] Πρόκειται για το κτήριο που σήμερα είναι γνωστό ως Πνευματικό Κέντρο τού Δήμου Αθηναίων.