Το Αρσάκειο Ψυχικού μετά τον πόλεμο τού 1940

Ένα κανόνι στη μέση τού στίβου υποδέχθηκε τους πρώτους εργάτες που ήρθαν να αναλάβουν το βαρύ έργο τής μετατροπής τού επιταγμένου κτηρίου τού Αρσακείου σε σχολείο. Ο πόλεμος που είχε προηγηθεί άφησε ανεξίτηλα τα ίχνη του στον χώρο. Λουλούδια δεν υπήρχαν πουθενά. Ευκάλυπτοι, πεύκα, σχίνα, βελανιδιές και ξερό χώμα παντού. Στρατιώτες περιπολούσαν ακόμη, μέχρι να αδειάσουν και τα τελευταία στρατιωτικά αντικείμενα από τον στρατώνα αλλά και το νοσοκομείο. Μετά από 10 ολόκληρα χρόνια η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία έπαιρνε ξανά στα χέρια της το «καινούργιο της κτήριο» για το οποίο ήταν τόσο περήφανη.

Μετά την κήρυξη τού πολέμου το 1940 το Αρσάκειο Ψυχικού επιτάχθηκε από το κράτος και χρησιμοποιήθηκε ως νοσοκομείο για τους ηρωικούς τραυματίες τού πολέμου. Αργότερα νοσηλεύτηκαν εκεί και τα θύματα τού εμφυλίου πολέμου μέχρι το 1949. Παρά τη λήξη τής εσωτερικής διαμάχης, η επιστροφή τού κτηρίου στον ιδιοκτήτη του καθυστερούσε και ο τότε Πρόεδρος τής Φ.Ε. Παναγιώτης Πουλίτσας έκανε πολλές προσπάθειες για να το πετύχει. Η Ελένη Ζαννή-Κατσογιάννου ήταν από τα πρώτα πρόσωπα που μπήκαν στο Σχολείο τις ημέρες εκείνες. Μικρό παιδάκι τότε ήρθε στο Σχολείο μαζί με τη μητέρα της που είχε προσληφθεί ως κηπουρός. Στο 40^ο τεύχος τού «Ιωάννη Κοκκώνη», τής εφημερίδας τού Συλλόγου Αφυπηρετησάντων Εκπαιδευτικών τής Φ.Ε., τον Μάρτιο τού 2015 αναφέρει τις αναμνήσεις της από την εποχή εκείνη.

Στο κέντρο τής φωτογραφίας με το λευκό πουκάμισο είναι η καθηγήτρια Γεωπονικής και Κηπουρικής Ολυμπιάς Κοκκέβη, η οποία επέλεξε τα δέντρα και τα λουλούδια που θα φυτεύονταν στον κήπο τού Αρσακείου Ψυχικού. Οι άλλες πέντε κυρίες ήταν σπουδάστριες τής Παιδαγωγικής Ακαδημίας, οι οποίες φύτεψαν μαζί με το υπόλοιπο προσωπικό τα λουλούδια. Ο ψηλός κύριος είναι ο σύζυγος τής κηπουρού τού Σχολείου κ. Ζαννή, η οποία τράβηξε τη φωτογραφία, και ο κύριος με τα λουλούδια είναι ο άλλος κηπουρός τού Σχολείου κ. Λεωνίδας. Σύσσωμο το  προσωπικό και οι σπουδάστριες τού Σχολείου ανέλαβαν το 1951 την αναδιοργάνωση τού κτηρίου και τού περιβάλλοντος χώρου για να ξαναλειτουργήσει ως σχολείο.

«Το προσωπικό που ανέλαβε την ευθύνη τής αποκατάστασης τού Σχολείου ήταν ο κυρ-Γιώργης ο θυρωρός, ο κυρ-Γιάννης στην είσοδο και στο τηλεφωνείο τού Σχολείου, ο κυρ-Νίκος και ο κ. Πρινέας μάγειροι των οικοτροφείων, ο κυρ-Χρήστος ο κλητήρας, ξυλουργοί, υδραυλικοί και πολλοί εργάτες. Φωτογράφος τού Σχολείου την εποχή εκείνη ήταν ο Σπύρος Καλογήρου, ο μετέπειτα γνωστός ηθοποιός.»

Οι πρώτες γυμναστικές επιδείξεις στο Αρσάκειο το σχολικό έτος 1952-1953. Στον στίβο είναι παρατεταγμένες οι σπουδάστριες τής Παιδαγωγικής Ακαδημίας με τις σημαίες και τα λάβαρα τού Σχολείου και στα άκρα οι μαθήτριες τού Δημοτικού. Στο δάσος, εκτός από τα περίπτερα που κτίστηκαν από τον Παπαστράτο, διακρίνονται και τα τολ που είχε κατασκευάσει ο στρατός όταν είχε επιτάξει το σχολικό συγκρότημα.

Τα μαθήματα άρχισαν το 1951-52. Η Παιδαγωγική Ακαδημία στεγάστηκε στο κτήριο όπου σήμερα βρίσκεται η Βιβλιοθήκη, ενώ το οικοτροφείο στο «Ίδρυμα Μαθητικής Πρόνοιας», προσφορά τού Σ.Α.Φ.Ε. για την εκατονταετηρίδα τής Φ.Ε. Το οικοτροφείο των μαθητριών βρισκόταν στον 3ο και τον 4ο όροφο, το εστιατόριο βρισκόταν απέναντι από το θέατρο και το μαγειρείο στον χώρο όπου σήμερα βρίσκεται το εργαστήριο Φυσικής-Χημείας-Βιολογίας τού Β΄ Λυκείου.

Ο ναός τής Αγίας Αναστασίας τής Ρωμαίας όπως ήταν μετά το 1951, όταν παρέλαβε και πάλι το Σχολείο η ΦΕ. Ο εξωτερικός χώρος δεν έχει ακόμα διαμορφωθεί.

Ο ναός τής Αγίας Αναστασίας τής Ρωμαίας μετά τη διαμόρφωση τού εξωτερικού χώρου το1980

Οι εξωτερικοί χώροι τού Σχολείου, το δασάκι, τα παρτέρια και ο κήπος πήραν μορφή χάρη στην καθηγήτρια Φυσικής και Γεωπονικής της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ολυμπία Κοκκέβη. Γύρω από την εκκλησία φυτεύτηκαν κυπαρίσσια και ευκάλυπτοι και νεραντζιές από τις δύο πλευρές τού διαδρόμου τής εισόδου τού Σχολείου. Όπως λέει και η Ελένη Κατσόγιαννου: «Ο κήπος που πριν χρησίμευε για το θάψιμο των σκουπιδιών γέμισε δένδρα, θάμνους και λουλούδια. Στον στίβο, μπροστά από τη μαρμάρινη στήλη, εκεί όπου ήταν το κανόνι ,σβήστηκαν τα τεράστια ασβεστωμένα γράμματα 401 που είχαν γραφεί για να γνωρίζουν τα αεροπλάνα ότι εκεί βρισκόταν το 401 νοσοκομείο και δεν έπρεπε να βομβαρδίσουν το κτήριο».

Πολλές Αρσακειάδες την περίοδο τού Πολέμου εργάστηκαν στον Ερυθρό Σταυρό ενισχύοντας τη δράση του. Εδώ ομάδα Αρσακειάδων, με τον Πρόεδρο τού ΕΕΣ Κ. Γεωργακόπουλο, επισκέπτεται τους τραυματίες στο Αρσάκειο Ψυχικού.

Μία από τις πρώτες μαθήτριες τής Α΄ Δημοτικού στο Αρσάκειο Ψυχικού μετά τον πόλεμο ήταν και η κ. Θεοδωροπούλου. Θυμάται με πολλή συγκίνηση τα πρώτα αυτά χρόνια. Δεν είχε διαφύγει της προσοχής της το ότι ενώ μέσα στην τάξη γινόταν μάθημα, απ’ έξω σε καμιόνια τού στρατού στρατιώτες φόρτωναν κρεβάτια και άλλα αντικείμενα. Η δασκάλα της τής Α΄ Δημοτικού, η Κική Χατζή,τους έμαθε να αγαπούν την τάξη, τα γράμματα και να είναι δημιουργικές.

Τα τριάντα κοριτσάκια που χαμογελούν στη φωτογραφία είναι οι πρώτες μαθήτριες τής Α΄ Δημοτικού που φοίτησαν στο Αρσάκειο Ψυχικού μετά το τέλος τής επίταξης τού κτηρίου. Μεταξύ αυτών είναι και η μετέπειτα γνωστή τραγουδίστρια Αρλέτα Τσάπρα. Στη φωτογραφία διακρίνεται ακόμα η δασκάλα τους Κική Χατζή και ο Επόπτης των Σχολείων Αντώνιος Λεγάκις (διετέλεσε Επόπτης από το 1945 έως το 1953.

Διευθύντρια τού Δημοτικού ήταν τότε η Όρσα Δελαγραμμάτικα, μια προσηνής και ευγενική γυναίκα που είχε διδάξει τα πρώτα γράμματα σε ειδικό μονοτάξιο τμήμα στα παιδιά τού διαδόχου Παύλου Σοφία, Κωνσταντίνο και Ειρήνη. Οι μικρές μαθήτριες τού Αρσακείου δύο φορές την εβδομάδα έμεναν το απόγευμα στο Σχολείο και ασχολούντο με ζωγραφική, χειροτεχνία και αθλοπαιδιές. Στο σπίτι επέστρεφαν με τα σχολικά λεωφορεία που εκτελούσαν συγκεκριμένα δρομολόγια.

Τα σχολικά λεωφορεία μετέφεραν τις μαθήτριες από όλα τα μέρη τής Αθήνας για να παρακολουθήσουν τα μαθήματά τους.

                Χρειάστηκε μεγάλος κόπος για να μεταφερθούν στο Ψυχικό όλες οι τάξεις και το Σχολείο να ξαναβρεί τους ρυθμούς του. Σύντομα όμως το δασάκι ξαναπρασίνισε, οι κήποι γέμισαν λουλούδια και το Σχολείο με χαρούμενες κοριτσίστικες φωνές. Το Αρσάκειο είχε επανέλθει στη βάση του, στο Ψυχικό. Και οι μαθήτριες, όπως και όλη η Ελλάδα, τραγουδούσαν χαρούμενες «Η ζωή ξαναρχίζει για μας πιο χαρούμενη τώρα».

• Οι πληροφορίες προέρχονται από το άρθρο της Ελένης Ζαννή - Κατσόγιαννου στο 40ο τεύχος του "Ιωάννη Κοκκώνη" Μάρτιος 2015 και σε περιγραφές της κ. Μ. Θεοδωροπούλου

Παναγιώτα Αν. Ατσαβέ

φιλόλογος - ιστορικός