Η Ημέρα τού Συλλόγου Αποφοίτων Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας

Σ.Α.Φ.Ε.

κατά τον εορτασμό τής Εκατονταετηρίδος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας

 

Κατά τον πενθήμερο εορτασμό τής Εκατονταετηρίδος τής Φ.Ε. κάθε ημέρα είχε διαφορετικό πρόγραμμα. Η δεύτερη ημέρα τού εορτασμού, στις 30 Οκτωβρίου 1936, ήταν οργανωμένη από τον Σύλλογο Αποφοίτων τής Φ.Ε., ο οποίος είχε ιδρυθεί το 1933. Ψυχή τής προσπάθειας για την ίδρυσή του ήταν η διευθύντρια τού Σχολείου Αικατερίνη Βαρουξάκη, η οποία σκέφθηκε ότι ο ψυχικός δεσμός μεταξύ των μαθητριών, που δημιουργήθηκε στα θρανία τού Αρσακείου, δεν πρέπει να χαθεί. Οραματίστηκε λοιπόν μια κοινωνία αποφοίτων ενωμένη με το ίδιο πνεύμα αγάπης και αλληλεγγύης.

Ο εορτασμός πραγματοποιήθηκε το απόγευμα στο θέατρο τού Αρσακείου Ψυχικού. Ο Σ.Α.Φ.Ε. παρακάλεσε να αναλάβουν την οργάνωση τής εορτής, εκτός από τα μέλη του, και τα διαπρεπή μέλη τού Διοικητικού Συμβουλίου τού Λυκείου των Ελληνίδων, το οποίο απεδέχθη την παράκληση εις ένδειξη ευγνωμοσύνης προς τη Φ.Ε. και την δράση της. Η πρόεδρος τού Σ.Α.Φ.Ε. Άννα Γιαννοπούλου απηύθυνε χαιρετισμό στους παρευρεθέντες: «Σήμερον συνερχόμεθα διά να δώσωμεν εθνικήν χροιάν εις την εορταστικήν επί τη 100ετηρίδι συγκέντρωσίν μας και να παρουσιάσωμεν τας αντιπροσώπους μας εκ των χωρών τής Ελλάδος και εκ τού εν τη ξένη Ελληνισμού, αι οποίαι προσωπικώς πλέον θα εκφράσουν τας σκέψεις και τα αισθήματά των προς την Φ.Ε. διά τους εκατονταετείς αγώνας της υπέρ τής μορφώσεως τής Νεοελληνίδος. Με συγκίνησιν άφατον τας υποδεχόμεθα. Χαίρετε αδελφαί Αρσακειάδες! Καλώς ωρίσατε εις τους κόλπους τής μητρός σχολής η οποία σας εξέθρεψεν.».

Τα φώτα στον χώρο τού θεάτρου έσβησαν. Η σκηνή φωτίστηκε. Τότε ακούστηκε η υποβλητική φωνή τής Αρσακειάδος Μ. Γιατρά, η οποία άρχισε να απαγγέλλει το ποίημα τού Ανδρέα Κάλβου «Επίκληση προς τας Μούσας»:

«Τάς χορδάς ας άλλάξωμεν

ω χρυσόν δώρον, χάρμα

Λητογενέος μέγα

τας χορδάς ας αλλάξοψεν

Ιώνιος λύρα.

 

Άλλα σύρματα δότε,

ζεφυρόποδες Χάριτες'

και σεις επί το ξύλον

μελίφρονον, υακίνθινον

βάλετε στέμμα.

 

Ήτον ποτέ αι εννέα

Ολύμπιαι φωναί

εκεί όπου χορεύουσι

τής ημέρας αι κόραι

λαμπαδηφόροι.

 

Ήκουον μόνον οι κύκλοι

των ουρανών, την σύμφωνον

θεόπνευστον ωδήν,

και τον αέρα ακίνητον

είχε ή γαλήνη».

Στο βάθος τής σκηνής παρουσιάστηκε μια πλαστική εικόνα (tableau vivant) με τις 9 Μούσες. Η εικόνα αυτή έφθασε ώς εμάς χάρη σε μια φωτογραφία που δημοσιεύτηκε σε εφημερίδα τής εποχής.

 

Οι εννέα Μούσες, πλαστική εικόνα από τον εορτασμό των 100 ετών από την ίδρυση τής Φ.Ε.

Στη συνέχεια η Άννα Τριανταφυλλίδου, αντιπρόεδρος τού Λυκείου των Ελληνίδων και Αρσακειάς, εκφώνησε τον πανηγυρικό τής ημέρας. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Λύκειο των Ελληνίδων και η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία την εποχή εκείνη είχαν πολύ στενούς δεσμούς, γιατί τα περισσότερα μέλη τού Λυκείου ήταν Αρσακειάδες. Η Αννα Τριανταφυλλίδου είπε μεταξύ άλλων: «[…] Είχεν επιστή πλέον ο χρόνος καθ όν θα ετελείωναν τα δεινά της και νέα ζωή θα διηνοίγετο εις την Ελλάδα. […] Ήρχιζε περισυλλέγουσα εαυτήν, να βλέπη στοχαστικά προς την αύριον, ήρχιζεν αποφασιστικά τας βάσεις τής νέας σταδιοδρομίας της να θέτει βαθμηδόν. Και εκ των πρωτίστων μελημάτων της και εκ των προσφιλεστέρων λογισμών της η διά τής παιδεύσεως των τέκνων της αναβίωσις, συν τω χρόνω, τής αρχαίας ευκλείας. Χρόνοι μεγάλοι, χρόνοι συγκινητικοί! […] Ας είναι ευλογημένος ο Ιωάννης Κοκκώνης. Και ευλογημένοι από την πατρίδα όλοι εκείνοι οι θαυμάσιοι πατριώται οι οποίοι ενωτισθέντες την αγίαν σκέψιν του, δεν εδίστασαν να την εγκολπωθούν και να την καταστήσουν ωραία πραγματικότητα. Και τρις ευλογημένος ο μέγας Ηπειρώτης σοφός επιστήμων, ο αοίδιμος Απόστολος Αρσάκης, ο Μαικήνας τού αγιωτέρου και εθνικωτέρου των έργων τού νεωτέρου Ελληνισμού, τού οποίου τόσον δικαίως σύμβολον κατέστησε το όνομα η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία, κοσμήσασα με αυτό, μετά το πρώτον εκείνο μνημειώδες Ίδρυμα τής οδού Πανεπιστημίου, και όλα τα έκτοτε υπ’ αυτής τής ιδίας αναγερθέντα Ιδρύματα. […]».

Ύστερα τον λόγο πήρε η Αρσακειάς Ευφροσύνη Λόντου-Δημητρακοπούλου, βραβευμένη από την Κοινωνία των Εθνών για το θεατρικό της κείμενο για παιδιά «Το τραγούδι τής Ειρήνης», η οποία μίλησε για τη δράση τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας.

Η Μ. Γιατρά απήγγειλε το ποίημα τής Αρσακειάδας ποιήτριας Νίκης Λ. Πέρδικα «Στην άγνωστη Αρσακειάδα»

«Άγνωστη Αρσακειάς! Το πέρασμά σου

Δε σήμαναν τα θούρια κι οι παιάνες.

Λουλούδισαν στο διάβα σου, άξιες μάνες

Γυναίκες, θυγατέρες κι αδελφές!

 

Το σπίτι το γλυκό, την πάτρια γλώσσα

Βάσταξες συ, στ’ ακρότοπα τού κόσμου,

Φλόγα η ψυχή σου, και ζωντάνεψε ο Θεός μου,

Χαμένος που ήταν στης ξενητιάς τη στράτα.

 

Δασκάλα! Το θεμέλιο κι έχεις στήσει,

Του Ελληνισμού το χτίριο να στηλώση.

Στο τρυφερό κορμί δύναμη τόση

Μόνη η αγάπη μπόρειε να χαρίση!

 

Στην ταπεινή θανή, λαμπρά μνημεία

Δε στήθηκαν, τη δόξα σου να υμνήσουν.

Δυο λόγια τη ζωή σου θα ιστορήσουν:

«Αρσακειάδα ήταν κι Ελληνίδα!».

 

Μόλις τελείωσε το ποίημα ακολούθησαν προσφωνήσεις αποφοίτων Αρσακειάδων από διάφορες περιοχές τής Ελλάδας. Από κάθε περιοχή ανέβαινε στη σκηνή μία απόφοιτος, η οποία απηύθυνε χαιρετισμό. Την ακολουθούσαν 3 μαθήτριες που φορούσαν τοπικές ενδυμασίες τής περιοχής και μία εξ αυτών κρατούσε μικρό λάβαρο με το όνομα τής περιοχής: Ήπειρος, Μακεδονία, Θράκη, Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησος, Επτάνησα, Δωδεκάνησα, Κύπρος, Κρήτη, Μικρά Ασία κ.ά. Όταν τελείωσε και η τελευταία εκπρόσωπος των αποφοίτων, η σκηνή τού θεάτρου είχε πλέον γεμίσει «Ελλάδα». Ήταν μια πετυχημένη απεικόνιση τού έργου τής Φ.Ε. το οποίο δεν περιορίστηκε μόνο στην Αθήνα, αλλά αγκάλιασε όλες τις Ελληνίδες σε όλη την Ελλάδα και έξω από αυτήν. Και η συγκινητική αυτή εικόνα συμπληρώθηκε με την φωνή τής Αρσακειάδας Φ. Φιλιππίδου, που απάγγειλε το ποίημα τού Γεωργίου Δροσίνη «Αρσακειάδες».

«Ξενόφερτες Ελληνοπούλες

κι Αθηνογέννητα παιδιά

γινόμαστε όλες αδελφούλες

στης ίδιας μάννας την ποδιά.

 

Αναζητούν τα κρύα μας χέρια

στην ίδια αγκάλη ζεστασιά

και τής ψυχής μας τα’ αγιοκέρια

στην ίδια ανάβουμε εκκλησιά.

 

Χλωρούς καρπούς μάς ανεμίζει

το ίδιο το δέντρο καρπερό

και τις παλάμες μας γεμίζει

της ίδιας βρύσης το νερό

 

Ξενόφερτες Ελληνοπούλες

κι Αθηνογέννητα παιδιά

για πάντα μένουμε αδελφούλες

με την Ελλάδα στην καρδιά».

 

Τα φώτα στο θέατρο έσβησαν ξανά .Τα φώτα τάς σκηνής ξανάναψαν και μια νέα πλαστική εικόνα παρίστανε μία νεαρή μητέρα που νανούριζε το μωρό της. Η απεικόνιση απέδιδε πλήρως την ιερότητα τής σκηνής, ενώ η Αρσακειάς Ν. Χαλκίδου απήγγειλε ένα σχετικό ποίημα. Μόλις τελείωσε, η χορωδία των μαθητριών τραγούδησε ένα υπέροχο νανούρισμα. Στη συνέχεια η αντιπρόσωπος των Πατρών Ηλέκτρα Παπαμικροπούλου-Μικρούτσικου, μαζί με απόφοιτες τού Αρσακείου Πατρών, παρουσίασε την ελληνική ραψωδία «Παιάν», που είχε συνθέσει και απήγγειλε η ίδια.

 

Μαθήτριες του Αρσακείου Πατρών στο Αρσάκειο Ψυχικού για τον εορτασμό των 100 χρόνων από την ίδρυση της ΦΕ.

Το δεύτερο μέρος τής εορτής πραγματοποιήθηκε στο χολ τού Αρσακείου Ψυχικού. Η Σ.Π. Σαββίδου, εκ μέρους τού Σ.Α.Φ.Ε. έστεψε το άγαλμα τού Αποστόλου Αρσάκη. Ακολούθησε ολιγόλεπτη σιγή στη μνήμη των ιδρυτών τής Φ.Ε. Μαθητική Χορωδία έψαλλε τον «Ύμνο τού Αρσάκη», ο οποίος είχε ακουστεί για πρώτη φορά κατά τον εορτασμό τής Πεντηκονταετίας. Ο ύμνος είχε στίχους τού Αλ. Ρίζου Ραγκαβή και μουσική τού Λ. Καμηλιέρη:

    «Του σεμνού τεμένους τούτου των μουσών ο ιδρυτής

   και των δώρων τής παιδείας εις ημάς χορηγητής,

   Υμνηθήτω μυριάκις ο αοίδιμος Αρσάκης.»

 

Την επόμενη ημέρα (31/10/1936) ένας δημοσιογράφος τής εφημερίδας «Ακρόπολη» έγραψε για τη γιορτή: «Επρόκειτο για μία εσωτερική οικογενειακή γιορτή που περιελάμβανε όμως σαν οικογένεια ολόκληρη σχεδόν την Ελλάδα, γιατί σ’ αυτήν συναντήθηκαν οι απόφοιτοι τού 1936 και απόφοιτοι τού 1906 και τού 1886 και τού 1896, γριούλες και κορίτσια από την Αθήνα και την επαρχία, από την Ασία, την Αφρική και την Αμερική που έζησαν κάποτε τα μαθητικά τους χρόνια κάτω από την στέγη τού Αρσακείου, μεγάλωσαν με τα όνειρα τής Αρσακειάδας και έζησαν με τις όμορφες αναμνήσεις τού λαμπρού εκπαιδευτηρίου!»

Σήμερα οι συνθήκες έχουν αλλάξει και ίσως είναι δύσκολο να αντιληφθούν οι σύγχρονοι απόφοιτοι και απόφοιτες τού Σχολείου την ιερότητα τής στιγμής εκείνης, κατά την οποία οι εκπρόσωποι τής πρώτης γενιάς Αρσακειάδων τιμούσαν το ίδρυμα που με την παιδεία που τους προσέφερε βελτίωσε τις συνθήκες όχι μόνο τής δικής τους ζωής, αλλά και ολόκληρης τής Ελλάδας.

 

Παναγιώτα Αναστ. Ατσαβέ

φιλόλογος – ιστορικός