Aμεναΐς Καβανιάρη. Διευθύντρια τού Αρσακείου (1860-1876)

Παρά το γεγονός ότι πολλές από τις ξένες διευθύντριες δεν ανταποκρίθηκαν στις προσδοκίες τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, γνωστές είναι οι περιπτώσεις τής Αγγλίδας Κάννον και τής Λουίζας Μουσάρ-Κουρβουαζιέ, εν τούτοις το Διοικητικό Συμβούλιο εξακολουθούσε να πιστεύει ότι οι ξένες διέθεταν μεγαλύτερη πείρα στη διοίκηση ενός μεγάλου σχολείου. Τα γεγονότα απέδειξαν βέβαια ότι εκτός από πείρα θα έπρεπε να διαθέτουν ευαισθησία και ένστικτο, ώστε να αντιληφθούν τις ιδιαιτερότητες τής ελληνικής κοινωνίας . Όταν διεκόπη η συνεργασία τής Λουίζας Κουρβουαζιέ με τη Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία, το Διοικητικό Συμβούλιο προκειμένου να επιλέξει καλή και ικανή διευθύντρια, ζήτησε από την σύζυγο τού βαρόνου Σίμωνα Σίνα να υποδείξει ένα πρόσωπο εμπιστοσύνης κατάλληλο για τη θέση. Η βαρόνη Ιφιγένεια Σίνα τότε συνέστησε την Ελβετίδα Αμεναΐδα Καβανιάρη, η οποία υπήρξε παιδαγωγός των παιδιών τής οικογενείας. Επειδή όμως τα οικονομικά τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας δεν επαρκούσαν για την αμοιβή της, η Ιφιγένεια και ο Σίμων Σίνας ανέλαβαν να καταβάλουν οι ίδιοι την αμοιβή τής Καβανιάρη όσο χρόνο θα παρέμενε στη θέση τής διευθυντρίας τού Σχολείου. Έτσι η Αμεναΐς Καβανιάρη ήρθε στην Ελλάδα το 1860 και επί 16 χρόνια παρέμεινε στη διεύθυνση τού Σχολείου. Η παρουσία της εμπλούτισε, άλλαξε και βελτίωσε την λειτουργία του. Χωρίς δισταγμό μπορούμε να πούμε ότι ήταν η καλύτερη ξένη διευθύντρια τού Αρσακείου.

Ο βαρόνος Σίμων Σίνας και η σύζυγός του Ιφιγένεια (NeoclassicalGreece.blogspot.gr)

Η Αμεναΐς Καβανιάρη ήταν πολύ μορφωμένη. Μιλούσε Γαλλικά, Αγγλικά και Ιταλικά. Ήταν δεξιοτέχνης τού πιάνου, είχε άριστη ανατροφή και πολύ γρήγορα κέρδισε την εμπιστοσύνη τού Διοικητικού Συμβουλίου τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας και τής αθηναϊκής κοινωνίας. Συνεργάστηκε άψογα με την υποδιευθύντρια και αξιότατη εκπαιδευτικό τού Σχολείου Καλλιόπη Πετροκοκκίνου και διηύθυνε το Αρσάκειο με απόλυτη επιτυχία. Και οι δύο αγαπούσαν τις μαθήτριες και φρόντιζαν για την υγεία, την ανατροφή, την ηθική και τη θρησκευτική τους μόρφωση. Η Καβανιάρη ήταν πάντοτε παρούσα στην πρωινή και την εσπερινή προσευχή των μαθητριών, επέβλεπε το γεύμα και το δείπνο τους και συνέτρωγε με τις δασκάλες που είχαν υπηρεσία. Τακτικά συνόδευε τις μαθήτριες στον απογευματινό περίπατο και φρόντιζε να συνομιλεί μαζί τους και να ανταλλάσσουν απόψεις. Είχε πάρει, μάλιστα, την άδεια τής βασίλισσας Όλγας και τον Μάιο, κάθε πρωί 7-8, συνόδευε τις μαθήτριες στον περίπατό τους στον βασιλικό κήπο, ο οποίος τότε ήταν κλειστός για το κοινό.

Με την οξυδέρκειά της κατάλαβε ότι οι εσωτερικές μαθήτριες είχαν ανάγκη να εξοικειωθούν με την κοινωνική ζωή και γι’ αυτό φρόντιζε να οργανώνει κάθε Σάββατο 7-9 μ.μ. μικρή δεξίωση στο Σχολείο, όπου οι Αρσακειάδες απήγγελλαν ποιήματα στα Ελληνικά και τα Γαλλικά, έπαιζαν μικρές μονόπρακτες κωμωδίες και η ίδια έπαιζε στο πιάνο χορευτική μουσική για να χορεύουν οι μαθήτριες. Στις δεξιώσεις αυτές πολλές φορές ήταν παρόντα μέλη τού Διοικητικού Συμβουλίου με τις οικογένειές τους, αλλά και η βασίλισσα Όλγα, η οποία ήταν νεοτάτη, και οι κυρίες των τιμών. Είχε καθιερώσει μάλιστα την παραμονή τού νέου έτους να μοιράζει η βασίλισσα Όλγα τα δώρα στα μαθήτριες.

Είχε συμφωνήσει με το Διοικητικό Συμβούλιο τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας να ταξιδεύει κάθε δύο χρόνια στο εξωτερικό ώστε να ενημερώνεται για τις νέες τάσεις στην εκπαίδευση και να μπορεί μα υποδεικνύει τις καλύτερες παιδαγωγικές μεθόδους. Σε ένα τέτοιο ταξίδι της έμαθε για τη μέθοδο Pape Carpeitier και εισηγήθηκε στη Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία να στείλουν την τελειόφοιτη Ιφιγένεια Δημητριάδου στο Παρίσι για να κάνει ειδικές σπουδές και να ιδρύσει το Νηπιαγωγείο τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας. Σε κάποιο άλλο από τα ταξίδια της μάλιστα φρόντισε να περάσει από τη Ρουμανία όπου συνάντησε τον Απόστολο Αρσάκη.

Στην Καβανιάρη οφείλεται ακόμα η διάδοση τής εκμάθησης τής γαλλικής γλώσσας. Έφερε στην Ελλάδα τέσσερεις Ελβετίδες επιμελήτριες, οι οποίες βρίσκονταν συνεχώς κοντά στα κορίτσια, τους μιλούσαν και τους δίδασκαν εκτός των Γαλλικών και εργόχειρο. Στις δύο μεγαλύτερες τάξεις Γαλλικά δίδασκε Γάλλος καθηγητής, τον οποίο είχε συστήσει ο διευθυντής τής Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής. Η ίδια, επειδή παρατήρησε ότι στις δύο μεγαλύτερες τάξεις τού Διδασκαλείου το πρόγραμμα των μαθημάτων ήταν βαρύ πρότεινε η Ζωολογία και η Ανθρωπολογία να διδάσκεται σε μικρότερες τάξεις. Όμως ο Σύλλογος Καθηγητών αντέδρασε γιατί το έκρινε ανεφάρμοστο. Εκείνη τότε δίδαξε στην ανώτερη τάξη Ανθρωπολογία στα Γαλλικά και οι μαθήτριές της είχαν μεγάλη επιτυχία στις εξετάσεις.

Το Εντευκτήριο στο Αρσάκειο Μέγαρο. Φωτιγραφία του 1886. (Αρχείο ΦΕ)

Η εξαιρετική αυτή διευθύντρια αποφάσισε να αποχωρήσει από το Αρσάκειο και να επιστέψει στην πατρίδα της λόγω κοπώσεως. Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να γραφεί το όνομά της στον πίνακα των ευεργετών, λόγω των δωρεών της, κυρίως στον ναό τής Αγίας Αναστασίας τής Ρωμαίας. Στη θέση τής διευθύντριας τη διαδέχθηκε η Μαυρέττα Κίτσου, η οποία και συνέχισε το έργο της. Τις πληροφορίες γι’ αυτήν κατέγραψε μια άλλη άξια διευθύντρια τού Σχολείου, η Μαρία Αλεξανδρίδου, και δημοσιεύτηκαν στο βιβλίο «Φυσιογνωμίαι τινες Αρσακειάδων» που εκδόθηκε το 1936 από τον Σύνδεσμο Αποφοίτων τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας για τον εορτασμό τής εκατονταετηρίδος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας.

Παναγιώτα Αναστ. Ατσαβέ

Φιλόλογος – ιστορικός