Ευφροσύνη Λόντου-Δημητρακοπούλου (Αθήνα 1888-1972)

 

Το 1936 η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία γιόρτασε στο Αρσάκειο Ψυχικού τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την ίδρυσή της. Οι τελετές πραγματοποιήθηκαν κυρίως στο Αρσάκειο Ψυχικού. Η δεύτερη ημέρα τού εορτασμού ήταν αφιερωμένη στις απόφοιτες. Την παρουσίαση είχε αναλάβει ο Σύλλογος Αποφοίτων τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, με πρωτοβουλία των Αρσακειάδων που ήταν μέλη τού Λυκείου των Ελληνίδων. Η εφημερίδα Ακρόπολη (31/10/1936) περιγράφει το γεγονός: «Επρόκειτο για μια εσωτερική οικογενειακή γιορτή που περιελάμβανε όμως σαν οικογένεια ολόκληρη σχεδόν την Ελλάδα, γιατί σ’ αυτήν συναντήθηκαν οι απόφοιτοι τού 1936 και απόφοιτοι τού 1906 και τού 1886 και τού 1896, γριούλες και κορίτσια από την Αθήνα και την επαρχία, από την Ασία, την Αφρική και την Αμερική που έζησαν κάποτε τα μαθητικά τους χρόνια κάτω από τη στέγη τού Αρσακείου, μεγάλωσαν με τα όνειρα τής Αρσακειάδας και έζησαν με τις όμορφες αναμνήσεις του λαμπρού εκπαιδευτηρίου!» Στην τελετή αυτή μίλησε η Ευφροσύνη Λόντου-Δημητρακοπούλου, μια Αρσακειάς με ξεχωριστή προσφορά στο ελληνικό παιδικό θέατρο.

Η Ευφροσύνη Δημητρακοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα και ήταν κόρη τού πολιτικού Δημήτριου Δημητρακόπουλου, ανιψιά τού επίσης πολιτικού Νικόλαου Δημητρακόπουλου και τού λογοτέχνη Πολύβιου Δημητρακόπουλου. Σπούδασε στο Αρσάκειο, στη συνέχεια στη Φιλοσοφική Σχολή τού Πανεπιστημίου Αθηνών και στη Δραματική Σχολή τού Ωδείου Αθηνών. Το 1905 αποφοίτησε από το Διδασκαλείο τής Μαρασλείου και την ίδια χρονιά διορίστηκε ως δασκάλα, ενώ το 1908 έγινε διευθύντρια στο 16ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών. Το 1918 παντρεύτηκε τον Κωνσταντίνο Λόντο, μετέπειτα βασικό συνεργάτη της στη θεατρική σκηνή που ίδρυσαν από κοινού. Είχε ιδιαίτερη κλίση προς το θέατρο γι’ αυτό και στα σχολεία όπου υπηρετούσε δημιουργούσε πάντα μια υποτυπώδη θεατρική κίνηση, παρακινώντας τους μαθητές να δραματοποιούν και να παρουσιάζουν χαρακτηριστικές σκηνές από τα διδασκόμενα μαθήματα, δίνοντάς τους την ευκαιρία να δοκιμάσουν νέους τρόπους έκφρασης και να απελευθερωθούν από την πίεση τής αυστηρής διδασκαλίας. Έτσι, έδινε την ευκαιρία στους μαθητές να διώξουν από πάνω τους το άγχος και να συμμετάσχουν δημιουργικά σε νέους τρόπους έκφρασης.

Στους προλόγους των έργων της παρέθετε τις απόψεις της για την παιδαγωγική αξία τού θεάτρου: «…όταν το παιδίον ίδη και τα ιδικά του και τα ξένα ελαττώματα διαπομπευόμενα εις το θέατρον τού σχολείου του, τότε το ποσοστό τής διορθώσεώς του θα φθάση προς το ολόκληρον…». Βλέπουμε λοιπόν ότι έδινε ιδιαίτερη έμφαση στον εντοπισμό και στην τιμωρία με διαφόρους τρόπους των παιδικών ελαττωμάτων τής λαιμαργίας, τής αμέλειας, τής αγένειας. Τα κείμενά της, στο σύνολό τους, είχαν έναν έντονα παιδαγωγικό χαρακτήρα.

p8969[1]

Η Ευφροσύνη Λόντου-Δημητρακοπούλου αφιέρωσε τη ζωή της στο παιδικό θέατρο.

Το 1923 ολοκλήρωσε τη διδακτορική της διατριβή με θέμα «Η αθανασία τής ψυχής παρά Πλάτωνι», με επιβλέποντα καθηγητή τον παιδαγωγό Νικ. Ι. Εξαρχόπουλο. Η Λόντου έχαιρε τής εκτίμησης των θρησκευτικών αρχών. Το 1925 τής απονεμήθηκε το Παράσημο τού Τάγματος των Ορθοδόξων Σταυροφόρων από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Δαμιανό. Την ίδια χρονιά άρχισε τη συγγραφική της δράση στα έντυπα «Πατρίς», «Εσπερινή» και «Εθνική». Το 1926 εξέδωσε τον πρώτο τόμο τού «Παιδικού Θεάτρου» και έναν μόλις χρόνο αργότερα τον δεύτερο τόμο.

Τα επιστημονικά ενδιαφέροντά της φαίνεται ότι εξειδικεύονται στις βυζαντινές και τις θεολογικές σπουδές, όπως αποδεικνύεται από τα βιβλία που εξέδωσε τις επόμενες δεκαετίες. Όμως δεν περιορίστηκε στην επιστημονική έρευνα και τη δημοσίευση μελετών, αλλά έγραψε και λογοτεχνικά και δραματικά κείμενα για ενήλικες. Το 1926 τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο δραματικού διαγωνισμού τού Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός» για το βιβλίο της «Άννα θα σε πάρω» (δράμα κοινωνικόν σύγχρονον), ενώ το 1927 δημοσιεύτηκε το μυθιστόρημα «Ο Ροδόλφο Βαλεντίνο. Από το βιβλίο τού έρωτος τού διασήμου γόητος τής οθόνης». Έναν χρόνο αργότερα (1928) δημοσίευσε τα «Λαξεύματα, ήτοι σειρά διηγημάτων, ηθογραφιών, ευθυμογραφικών και ιδεαλιστικών».

Το 1931 η Ευφροσύνη Λόντου-Δημητρακοπούλου έκανε κάτι που ουσιαστικά την ώθησε να ιδρύσει στη συνέχεια την «Παιδική Σκηνή». Έστειλε στη Γενική Γραμματεία τής Κοινωνίας των Εθνών ένα θεατρικό της κείμενο για παιδιά με τίτλο «Το τραγούδι τής ειρήνης» και προλογικό σημείωμα με τίτλο «Προς τους μεγάλους διά τους μικρούς», όπου ανέφερε ότι «η παιδική ψυχή και διά τού πονήματος τούτου […] θέλει θιγή ακριβώς εις τας χορδάς εκείνας, αι οποιαι θα κρούσουν τον ύμνον τής απεχθείας προς τον μισαρόν πόλεμον και θα τονίσουν την θελκτικήν ωδήν μιας παγκοσμίου ειρήνης». Έναν μήνα αργότερα, στις 18 Μαρτίου 1931, την ευχαρίστησε με επιστολή του ο Γενικός Γραμματέας τής Κοινωνίας των Εθνών Έρρικ Ντράμοντ. Τής ζήτησαν μάλιστα να τους αποστείλει τυπωμένο αντίγραφο για να το κρατήσουν στα Αρχεία τής Γραμματείας. Η Ευφροσύνη Λόντου ανταποκρίθηκε αμέσως σε αυτή την παράκληση και στις 7 Απριλίου 1931 ο Ειδικός Γραμματέας A. Dufons-Feronce εξέφρασε με επιστολή του ευχαριστίες και ευχές εκ μέρους τού Γενικού Γραμματέα για την συνέχιση τού έργου της. Στον πρόλογο τού θεατρικού κειμένου που έστειλε στην Κοινωνία των Εθνών, η συγγραφέας αναφερόταν στα δεινά που προκάλεσε ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος, αλλά και γενικότερα στην έννοια των απελευθερωτικών αγώνων, ενώ εξήρε τη σημασία τής ειρήνης και τής συναδέλφωσης των λαών. Αυτό το υπόμνημά τής Ευφροσύνης Λόντου-Δημητρακοπούλου δημοσιεύτηκε στο Δελτίο τής Κ.Τ.Ε. και στον παγκόσμιο Τύπο. Για την τιμητική αυτή διάκριση στην Ελληνίδα εκπαιδευτικό και συγγραφέα έγραψαν τότε και οι ελληνικές εφημερίδες».

3

«Ύμνος στην Ειρήνη», το έργο τής Ευφροσύνης Λόντου-Δημητρακοπούλου που βραβεύτηκε από την Κοινωνία των Εθνών.

Έτσι με μια πρωτοποριακή κίνηση για τα ελληνικά δεδομένα τής εποχής, ιδρύει το 1931 την πρώτη «Παιδική Σκηνή», η οποία ξεκινά τις παραστάσεις της την ίδια κιόλας χρονιά στο θέατρο «Τριανόν». Η σκηνή αυτή λειτούργησε μέχρι το 1941. Μετά την Κατοχή δημιούργησε σωματείο με την επωνυμία «Μορφωτικόν Παιδικόν Θέατρον – Παιδική και Εφηβική Σκηνή». Η Ευφροσύνη Λόντου Δημητρακοπούλου πίστευε ότι το θέατρο είναι «το σχολείο των σχολείων», όπως σημειώνει στον πρόλογο των «Απάντων τού Παιδικού και Εφηβικού Θεάτρου» (εκδ. Π. Ράνος, 1946). Το 1935 και 1939 εξέδωσε τα μονόπρακτα πατριωτικά δράματα «Ζήτω τα Σουλιωτόπουλα» και «Ο Λάμπρος Τζαβέλλας», αντίστοιχα, ενώ το 1953 το βιβλίο «Τσοπάνης-Λενιώ. Έμμετρος κοινωνική σάτιρα. Βουκολικά».

Παράλληλα με τη θεατρική της δράση ανέλαβε για λίγους μήνες, τον Ιούλιο τού 1938 έως τον Ιανουάριο του 1939, εκπομπή που ονομαζόταν «Η ώρα τού παιδιού» στον νεοϊδρυθέντα ραδιοφωνικό σταθμό τής Αθήνας. Την περίοδο αυτή δύο παιδαγωγοί, ο Ν. Εξαρχόπουλος και ο Σ. Καλλιάφας, και οι δύο είχαν σχέση με το Αρσάκειο, έθεσαν το ζήτημα των σχολικών γιορτών επί τάπητος και δημοσίευσαν δύο σημαντικά άρθρα με θέσεις και προτάσεις σχετικά με τον τρόπο διεξαγωγής τους. Οι απόψεις των δύο συγγραφέων συμφωνούσαν στο γεγονός ότι το περιεχόμενο των σχολικών γιορτών πρέπει να συνδέεται στενά με τη σχολική εργασία, με τα ενδιαφέροντα, τις ανάγκες, τις γνώσεις και τις εμπειρίες που αποκτούν οι μαθητές μέσα στον σχολικό χώρο όπου οφείλει και να πραγματοποιείται. Οι μαθητές παρακινούνται από τους δασκάλους τους να συμμετέχουν τόσο κατά την προετοιμασία όσο και κατά την παρουσίαση κάθε γιορτής. Σύμφωνα με τις προτάσεις τους, το πρόγραμμα των σχολικών γιορτών έπρεπε να περιλαμβάνει μόνο ‘άρτια’ έργα, δηλαδή έργα δόκιμων λογοτεχνών. Κατά συνέπεια το περιεχόμενο των γιορτών θα έπρεπε να αντλείται κατά κύριο λόγο από τα διδαγμένα κείμενα Λογοτεχνίας χωρίς να απομακρύνεται από το διανοητικό επίπεδο των μαθητών, ενώ το κοινό που θα το παρακολουθεί θα έχει την ευκαιρία να δει κάτι που να είναι και μορφωτικό και ευχάριστο.

p21755[1]

Τα Άπαντα τής Ευφροσύνης Λόντου-Δημτρακοπούλου..

Το έργο τής Ευφροσύνης Λόντου-Δημητρακοπούλου αναγνωρίστηκε και καταξιώθηκε χάρη στην ενασχόλησή της με την παιδική ηλικία και τη συμβολή της στην ανάδειξη τού σημαντικού ρόλου που θα μπορούσε να διαδραματίσει το θέατρο στην εκπαίδευση. Στις 16 Μαΐου 1959 διοργανώθηκε εορτή στην αίθουσα τού Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός για τα σαράντα χρόνια τής πνευματικής δημιουργίας τής Λόντου. Την εκδήλωση προλόγισε ο Στέλιος Σπεράντσας ως πρόεδρος τής Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών, ενώ μεταξύ άλλων μίλησαν για τη συγγραφέα ο Δημήτρης Μπόγρης ως αντιπρόεδρος τής Εταιρίας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων, ο Παναγιώτης Πουλίτσας ως πρόεδρος τής Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών (τ. πρωθυπουργός, ακαδημαϊκός και πρόεδρος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας) και ο λογοτέχνης Νικόλαος Σηφάκις.

  • Το κείμενο βασίζεται σε πληροφορίες από τη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τη Wikipedia και άρθρα από τον καθημερινό τύπο..

Παναγιώτα Αν. Ατσαβέ

φιλόλογος - ιστορικός