Οι εξετάσεις τού Αρσακείου και η παρεξήγηση με τη βασίλισσα Αμαλία
Οι εξετάσεις στο Αρσάκειο γίνονταν με μεγάλη επισημότητα.[1] Ήταν πάντα προσκεκλημένοι οι βασιλείς, η Ιερά Σύνοδος, το υπουργικό συμβούλιο, το Δ.Σ. τής Φ.Ε., το διπλωματικό σώμα και οι γονείς των μαθητριών που λάμβαναν μέρος στην επίδειξη. Μετά τη δοξολογία γινόταν η επίδειξη τού Νηπιαγωγείου. Κατόπιν εξετάζονταν οι μαθήτριες τής Ε΄ (τής ανωτάτης τότε τάξεως) σε όλα τα εγκυκλοπαιδικά μαθήματα που είχαν διδαχθεί. Έτσι όλοι μπορούσαν να έχουν μια αντιπροσωπευτική εικόνα των σπουδών στο Αρσάκειο. Η γιορτή τελείωνε με τραγούδια και ύμνους προς τον βασιλέα, τον Αρσάκη, και τέλος με τον Εθνικό Ύμνο.
Μετά από 15 μέρες επαναλαμβανόταν η ίδια εορτή, με την ίδια επισημότητα, με τη λογοδοσία των πεπραγμένων τού σχολικού έτους, την εκφώνηση των αποτελεσμάτων των εξετάσεων και την εκφώνηση των ονομάτων των μαθητριών που είχαν αριστεύσει. Τέλος ο Πρόεδρος τού Δ.Σ. τής Φ.Ε. άνοιγε τον φάκελο και διάβαζε το όνομα τής μαθήτριας που έπαιρνε το «Ράλλειο Βραβείο».
Η βασίλισσα Αμαλία, έργο τού Νικηφόρου Λύτρα, φιλοτεχνημένο το 1893 κατόπιν παραγγελίας τής ΦΕ. Η Αμαλία πίστεψε και υποστήριξε το έργο τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας και μεσολάβησε ώστε να αγοραστεί το οικόπεδο για την οικοδόμηση ιδιόκτητου σχολείου. Επισκεπτόταν συχνά το Σχολείο και παρακολουθούσε το έργο του. Έθεσε το Σχολείο υπό την αιγίδα της και ανακηρύχθηκε Μεγάλη Ευεργέτις. (Αρχείο ΦΕ)
Εν τούτοις τα πράγματα δεν ήταν πάντοτε ρόδινα. Το γεγονός ότι η Φ.Ε. ήταν υπό την προστασία τής βασίλισσας ήταν μόνιμη αιτία προστριβών με τους αντιβασιλικούς κύκλους και τα κόμματα.
Σύμφωνα, μάλιστα, με τον παλαιό νόμο περί τύπου τού 1833, υπεύθυνος συντάκτης μιας εφημερίδας μπορούσε να οριστεί οποιοσδήποτε και αυτό είχε ως συνέπεια να τοποθετούνται στη θέση αυτή άνθρωποι χωρίς προσόντα, με μοναδική αποστολή να φυλακίζονται για τις παραβάσεις κάθε φορά που η εφημερίδα έγραφε κάτι εναντίον τής Βασιλείας. (Το 1837, ωστόσο, άλλαξε ο νόμος και ορίσθηκαν τα συγκεκριμένα τυπικά προσόντα που έπρεπε να διαθέτει ο υπεύθυνος συντάκτης μιας εφημερίδας (να είναι πάνω από 25 ετών, να έχει ακίνητη περιουσία ελεύθερη υποθήκης αξίας 5.000 δρχ. και ανώτερες σπουδές.)
Εκείνη την εποχή, λοιπόν, οι αρχισυντάκτες των εφημερίδων «Αθηνά», «Ελπίς» και «Πρόοδος», που είχαν αντιβασιλικές απόψεις, αντιμετώπιζαν διώξεις και δίκες.
Ο Όθων ήταν νεότατος όταν έγινε βασιλιάς τής Ελλάδας, γι’ αυτό και μέχρι την ενηλικίωσή του κυβερνούσαν Βαυαροί αντιβασιλείς.
Τα πράγματα οξύνθηκαν ακόμα περισσότερο το 1848, μια κοσμογονική χρονιά που τη σημάδευσαν πολλές επαναστάσεις οι οποίες έθεσαν τις βάσεις για τον εκδημοκρατισμό τής Ευρώπης και τη δημιουργία των εθνικών κρατών που υπάρχουν μέχρι σήμερα. Συνέπεια των εξεγέρσεων αυτών ήταν μεταξύ άλλων να παραιτηθεί από τον θρόνο του ο πατέρας τού Όθωνα Λουδοβίκος ο Α΄ και ο πατέρας τής Αμαλίας Μέγας Δούκας Παύλος Φρειδερίκος Αύγουστος τού Ολδεμβούργου να αναγκαστεί να παραχωρήσει σύνταγμα.
Οι κίνδυνοι, λοιπόν, για τον θρόνο ήταν μεγάλοι και η Αμαλία φοβόταν για τις συνέπειες που θα μπορούσε να έχει η κατάσταση αυτή στην Ελλάδα.
Ο Κωνσταντίνος Λεβίδης ήταν ιερολοχίτης, λόγιος και δημοσιογράφος. Αποκαλείται και πατέρας τής ελληνικής δημοσιογραφίας. Ήταν επικριτικός προς τον Όθωνα και αυτό είχε προκαλέσει τον θυμό τής Αμαλίας. (Βιογραφικό Λεξικό Εκδοτικής Αθηνών)
Την περίοδο εκείνη ένας από τους δημοσιογράφους που αποτελούσε κόκκινο πανί για τα ανάκτορα ήταν και ο Κωνσταντινουπολίτης και παλαιός Ιερολοχίτης Κωνσταντίνος Λεβίδης, που διηύθυνε την εφημερίδα «Ελπίς», γνωστή για τους αγώνες της εναντίον τής Βαβαροκρατίας αλλά και τού Όθωνα.
Το 1850 ο Κωνσταντίνος. Λεβίδης εξελέγη μέλος τού Δ.Σ. τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας.
Το γεγονός εξαγρίωσε τη βασίλισσα Αμαλία η οποία, για να δείξει τη δυσαρέσκειά της, αποφάσισε να μην παραστεί στις εξετάσεις τού έτους εκείνου…
Σε επιστολή που απευθύνει στον πατέρα της, στις 25 Ιουνίου τού 1850, τού εκμυστηρεύεται: «Δεν πήγα στο σχολείο τής Φ.Ε. πράγμα που φυσικά θύμωσε πολύ ένα ορισμένο κόμμα… Την Τετάρτη ήρθε πάλι η επιτροπή να με παρακαλέσει να παραστώ στις εξετάσεις. Φαίνεται ότι είχαν προετοιμαστεί επινοώντας διάφορες ωραίες δικαιολογίες για να με μεταπείσουν και ο Μαυροκορδάτος μού είπε ότι η πέτρα τού σκανδάλου δεν θα παρευρισκόταν».
- «Τι εγγυήσεις μπορείτε να μού δώσετε» ρώτησα, παραμένοντας τελείως ήρεμη, «ότι ο Λεβίδης, ο αυθάδης και αναιδής αυτός άνθρωπος δεν θα παραστεί;»
-«Μας έδωσε το λόγο του και επομένως δεν μπορεί να το κάνει…»
-«Και ποια θα ήταν η θέση σας απέναντί μου αν στην πραγματικότητα συνέβαινε κάτι τέτοιο; Για σας τους ίδιους είναι καλύτερα να μην έρθω.» (οι πληροφορίες προέρχονται από το βιβλίο των Βάνα Μπουσέ και Μιχαέλ Μπουσέ, Ανέκδοτες επιστολές τής Βασίλισσας Αμαλίας στον πατέρα της 1836-53, Εστία 2011).
Η Σεβαστή Μάνου, σύζυγος τού διερμηνέα Κωνσταντίνου Μάνου, διέθετε εξαιρετική μόρφωση. Μετά τον θάνατο τού συζύγου της εργάστηκε ως Διευθύντρια στο Σχολείο τής ΦΕ (Φυσιογνωμίαι τινες Αρσακειάδων, ΣΑΦΕ , 1936)
Λίγες μέρες μετά η Διευθύντρια τού Σχολείου Σεβαστή Μάνου επισκέφθηκε τη βασίλισσα και την παρακάλεσε να παραστεί στις εξετάσεις, τουλάχιστον για τις νέες κοπέλες. Όμως η Αμαλία ήταν αμετάπειστη.
Ο Κωνσταντίνος Λεβίδης δεν παρέστη τελικά στην τελετή, κάτι που είχε υποχρεωθεί να βεβαιώσει και εγγράφως.
Για το γεγονός αυτό δεν αναφέρεται τίποτα στα πρακτικά τού Δ.Σ. τής Φ.Ε. και ίσως δεν θα το μαθαίναμε ποτέ, αν η βασίλισσα Αμαλία δεν αποφάσιζε να το εκμυστηρευθεί στον πατέρα της, με τον οποίο διατηρούσε τακτική αλληλογραφία.
Γεγονός είναι πάντως ότι το αμέσως επόμενο έτος, το 1851, ο Κωνσταντίνος Λεβίδης δεν εμφανίζεται ως μέλος τού Δ.Σ. τής Φ.Ε. Δεν γνωρίζουμε όμως αν δεν εξελέγη ή απεχώρησε οικειοθελώς.
- Το κείμενο βασίζεται σε πληροφορίες από τα βιβλία "Ανέκδοτες επιστολές της Βασίλισσας Αμαλίας στον πατέρα της 1836 - 1853" Α΄τόμος, "Φυσιογνωμίαι τινές αρσακειάδων" ΣΑΦΕ 1836 - 1936 και το αρχείο της Φ.Ε.
Παναγιώτα Αν. Ατσαβέ
φιλόλογος – ιστορικός
[1] Μαρία Αλεξανδρίδου, Φυσιογνωμίαι τινες Αρσακειάδων, Επ’ ευκαιρία τής Εκατονταετηρίδος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, 1836-1936
