Ελένη Πιτταδάκη. Η πρώτη διευθύντρια τού Σχολείου τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας

Η Ελένη Πιτταδάκη ήταν μία από τις πιο γνωστές δασκάλες τα πρώτα χρόνια τής δημιουργίας τού ελληνικού κράτους, με σημαντική δράση και δημόσια αναγνώριση. Η καταγωγή της ήταν από την Κρήτη. Τα πρώτα γράμματα διδάχθηκε στο Αλληλοδιδακτικό Σχολείο τής Ερμούπολης Σύρου. Το 1831-1832 φοίτησε στο Ανώτατο τμήμα τού Φιλελληνικού Παρθεναγωγείου Freidrih Hildner στην Ερμούπολη, όπου δίδαξε για 2 χρόνια μόλις τελείωσε τις σπουδές της. Από το 1832 μέχρι το 1834 δίδαξε στο Παρθεναγωγείο Χιλλ. Το 1832 η Πιτταδάκη μετέβη με την οικογένειά της στο Ναύπλιο, όπου διοργάνωσε την πρώτη «Δημοτική Σχολή Κορασίων», το οποίο διηύθυνε για 3 χρόνια. Ο διορισμός της ήταν ο πρώτος επίσημος διορισμός δασκάλας στο ελληνικό κράτος. Παρέμεινε στο Ναύπλιο 3 χρόνια. Το 1837, με Βασιλικό Διάταγμα, ξεκίνησε να προσφέρει τις υπηρεσίες της στο νεοϊδρυθέν Σχολείο τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, όπως φαίνεται και στην «Πρόκληση προς τους γονείς» σχετικά με τη λειτουργία τού Σχολείου που δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο τού 1837.

«Το υπό τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας συστηθέν σχολείον των κορασίων είναι ήδη έτοιμον, όθεν ειδοποιούνται όσοι των γονέων επιθυμούν, να παρουσιάσωσι τα τέκνα των, διά να καταγραφώσι εις τους καταλόγους των μαθητριών. […] Η έναρξις των μαθημάτων θέλει γενή την 7ην τού παρόντος, ότε ελπίζεται να είναι παρούσα και η από Ναύπλιον ερχομένη διδασκάλισσα κ. Ελένη Πιτταδάκη ομού με πέντε υποτρόφους κόρας.

                                                                     Ο Γραμματεύς τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας 

                                                                                                            Ιωάννης Π. Κοκκώνης»

Στο Σχολείο τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας η Ελένη Πιτταδάκη εργάστηκε ως διευθύντρια μέχρι το 1840, οπότε η κυβέρνηση την τοποθέτησε διευθύντρια στο σχολείο τής Γαλλίδας Volmerange, θέση που μέχρι τότε κατείχε η ιδιοκτήτρια. Τo σχολείο αυτό έφθινε και όπως διαπιστώθηκε λειτουργούσε μόνο με υπότροφες μαθήτριες. Η Πιτταδάκη παρέμεινε μέχρι το 1842 και κατά το διάστημα αυτό το αναδιοργάνωσε προσελκύοντας και άλλες μαθήτριες, εκτός από τις υπότροφες. Το σχολείο συνέχισε να λειτουργεί μέχρι το 1852 οπότε έκλεισε οριστικά και οι μαθήτριές του προωθήθηκαν στο Αρσάκειο.

Το 1842 ο Ιάκωβος Ρίζος Νερουλός, Γραμματέας τότε τού Υπουργείου Εκκλησιαστικών, προκειμένου να μη μείνει η εκπαίδευση των διδασκαλισσών στην ιδιωτική πρωτοβουλία, εισηγήθηκε τη δημιουργία Δημοσίου Ανωτάτου Σχολείου Κορασίων, προτείνοντας την Ελένη Πιτταδάκη για τη θέση τής βοηθού επιμελητρίας. Η πρόταση δεν υλοποιήθηκε, αλλά και μόνο η αναφορά τού ονόματος της εκπαιδευτικού είναι ενδεικτικό τής αναγνώρισης τού έργου και των ικανοτήτων της.

Το Δίπλωμα που απένεμε το ΔΣ στα μέλη της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας. (Aρχείο ΦΕ)

Τελικώς η Πιτταδάκη ανέλαβε το Δηµοτικό Σχολείο Κορασίων Πειραιά, όπου παρέµεινε µέχρι το 1845. Τότε υπέβαλε την παραίτησή της, λόγω τού επικείμενου γάµου της, διότι «κατά τα ήθη τής εποχής γάµος και εργασία γυναικών δεν συµβιβάζονταν». Μετά από πίεση τής δηµοτικής αρχής τού Πειραιά και των γονέων των µαθητριών επανήλθε στη διεύθυνση τού σχολείου, πιθανότατα το 1851, με την έγκριση τού συζύγου της. Δίδαξε για ακόμα τέσσερα χρόνια περίπου. Ο απροσδόκητος θάνατός της το 1855 έβαλε τέλος στην πλούσια εκπαιδευτική της προσφορά.

Παναγιώτα Αναστ. Ατσαβέ                                                                                                                     

φιλόλογος – ιστορικός

• To κείμενο βασίζεται σε στοιχεία από το Αρχείο τής Φ.Ε., το άρθρο τής Κ. Δελακούρα, επικ. καθηγήτρια Πανεπιστημίου Κρήτης, «Γυναίκες και Εκπαίδευση» και το άρθρο τής Άννας Ασημάκη-Δημακοπούλου «Ελένη Πιτταδάκη – Πολύμνια Κουσκούρη, η διαδρομή και η παρουσία 2 πρωτοπόρων διδασκαλισσών κατά τις πρώτες δεκαετίες τού Ελληνικού κράτους 1834-1855».