Προσωπικότητες που προσέφεραν τις υπηρεσίες τους στη Φ.Ε. στον 19ο αι.

Τα πρώτα χρόνια τής λειτουργίας της η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία δεν ευτύχησε μόνο να έχει αξιόλογους προέδρους, αλλά και στα Διοικητικά Συμβούλια περιλαμβάνονται ονόματα προσωπικοτήτων που διέπρεψαν, ο καθένας στον τομέα του, και προσέφεραν πολλά με τη δράση τους στην ανάπτυξη τού Σχολείου. Άλλοτε ως εταίροι και άλλοτε ως μέλη τού Δ.Σ. τής Φ.Ε., οι «Μουσόφιλοι» αυτοί άνδρες, όπως τους αποκαλεί ο Στέφανος Γαλάτης στο έργο του, βοήθησαν το Σχολείο να εδραιωθεί, να προοδεύσει, να διακριθεί και να επιβιώσει πολλά χρόνια, τόσα που ούτε εκείνοι μπορούσαν να φανταστούν. Δεν ήταν λίγοι και αυτοί που προσέφεραν αφιλοκερδώς τα υπηρεσίες τους, διδάσκοντας στο Διδασκαλείο τις υποψήφιες δασκάλες ή προσφέροντας ιατρικές και νομικές υπηρεσίες στη Φ.Ε.

Σε ένδειξη αναγνώρισης τού έργου και τής προσφοράς όλων αναφέρουμε παρακάτω τα ονόματα εκείνων που ο Στέφανος Γαλάτης περιέλαβε στο βιβλίο του.

Κωνσταντίνος Ασώπιος  (Σκίτσο απο τη Wikipedia)

Κωνσταντίνος Ασώπιος (1785-1872). Έλληνας λόγιος και καθηγητής Πανεπιστημίου από την Ήπειρο (Γραμμένο Ιωαννίνων). Τον ονόμασαν «πρύτανη των ελληνικών γραμμάτων» λόγω τού τεράστιου φιλολογικού του έργου. Το 1842 ανέλαβε την έδρα τής Ελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου δίδαξε 30 χρόνια. Μολονότι έγραφε στην καθαρεύουσα, ήταν από τους πρώτους που υπερασπίστηκαν τη δημοτική γλώσσα σε μια εποχή συντηρητισμού στους φιλολογικούς κύκλους, δίνοντας αγώνες για τη δημοτική. Οι φοιτητές και η νεολαία τον αγάπησαν τόσο ώστε την ημέρα τού θανάτου του έκλεισαν όχι μόνο όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα τής χώρας, αλλά και τα μαγαζιά τής Αθήνας, κάτι που δεν είχε ξανασυμβεί. Από το 1848 διετέλεσε Σύμβουλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας επί 8 χρόνια.

Χρήστος Βάφας. Γεννήθηκε στο Συρράχι τής Ηπείρου και σπούδασε στην Ακαδημία τής Κέρκυρας. Δίδαξε ακόμα και αφιλοκερδώς. Για πολλά χρόνια συνεργάστηκε με τον Γεώργιο Γεννάδιο στην ίδρυση τού Α΄ Γυμνασίου τής Αθήνας, στο οποίο δίδαξε μέχρι το 1852. Το 1856 ίδρυσε το αρχαιότερο και σπουδαιότερο Λύκειο. Διετέλεσε γυμνασιάρχης τού Α΄ Λυκείου από το 1861 ώς το 1876. Αφιλοκερδώς δίδαξε και στο Αρσάκειο Διδασκαλείο. Από το 1840 χρημάτισε Σύμβουλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας επί 11 χρόνια.

Kωνσταντίνος Κοντογόνης , (σκίτσο απο το περιοδικό " Εσπερος" .Wikipedia)

Κωνσταντίνος Κοντογόνης (1812-1878). Γεννήθηκε στην Τεργέστη. Ο πατέρας του καταγόταν από τη Δημητσάνα και η μητέρα του από την Ήπειρο. Σπούδασε στη Γερμανία Θεολογία στο Πανεπιστήμιο τού Μονάχου και τής Λειψίας. Το 1836 διορίστηκε στην Θεολογική και στη Φιλοσοφική Σχολή τού Πανεπιστήμιου Αθηνών. Από το 1848 μέχρι το 1876 με εξαίρεση από το διάστημα 1858-1867 διετέλεσε μέλος του ΔΣ της ΦΕ . Τα τελευταία μάλιστα ήταν Αντιπρόεδρος.

Δαμιανός Γεωργίου Δράσκας (1809-1899). Ήταν γιατρός και καθηγητής τού Πανεπιστημίου Αθηνών Γεννήθηκε στην Καστοριά και σπούδασε Ιατρική στα Πανεπιστήμια τής Λειψίας, τού Βερολίνου, τής Χαϊδελβέργης και τού Βύρτσμπουργκ. Από το 1840 εξελέγη τακτικός καθηγητής Ανατομίας και Φυσιολογίας. Επί των ημερών του αγοράστηκε τμήμα τής συλλογής ανατομικών παρασκευασμάτων τού καθηγητή Κωνσταντίνου Βαλσαμάκη από την Ιόνιο Ακαδημία. Η συλλογή αυτή αποτέλεσε τη μεγαλύτερη αγορά τού Πανεπιστημίου εκείνη την εποχή, καθώς αποκτήθηκε έναντι τού ποσού των 7,5 χιλιάδων δραχμών. Από το 1880 και για 9 χρόνια διετέλεσε Σύμβουλος τής Φ.Ε.

Ιωάννης Ψαρράς. Καθηγητής Πανεπιστήμιου. Από το 1880 διετέλεσε μέλος τού Δ.Σ. επί 6 χρόνια.

Δημήτριος Δρόσος (1806-1877). Πολιτικός. Διετέλεσε Σύμβουλος τού Υπουργείου Οικονομικών μέχρι το 1862 και 5 φορές υπουργός επί πρωθυπουργίας Δημητρίου Βούλγαρη και Επαμεινώνδα Δεληγεώργη. Από το 1880 και επί 19 χρόνια χρημάτισε Σύμβουλος τής Φ.Ε.

Ανέστης Χατζόπουλος. Ευγενέστατος άρχων Σερδάρης. Φίλος και αντιπρόσωπος του Αρσάκη επί 9 χρόνια στην Αθήνα. Ήταν εταίρος τής Φ.Ε. από το 1844.

Σταμάτιος Δάρας. Αντιπρόεδρος τού Ελεγκτικού Συνεδρίου με καταγωγή από τη Χίο. Ήταν μέλος τής Φ.Ε. από το 1858 και για 21 χρόνια.

Nικόλαος Δραγούμης, (σκίτσο απο το περιοδικό "Ποικίλη Στοά" του 1881 Wikipedia)

Νικόλαος Δραγούμης (1809-1879). Με καταγωγή από την Κωνσταντινούπολη, έζησε στη Νάξο μέχρι το 1825, οπότε μετέβη στο Ναύπλιο. Χρημάτισε γραμματέας στις Εθνοσυνελεύσεις τής Ερμιόνης και τής Τροιζήνας. Το 1828 προσελήφθη στο γραφείο τού Καποδίστρια. Επί Όθωνος ανέλαβε διοικητικές και πολιτικές θέσεις. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος τής Φ.Ε., από το 1858 μέλος τού ΔΣ και το διάστημα 1859-1862 Γενικό Γραμματέας.

Δρόσος Μανσόλας (1779-1860). Αγωνιστής και Φιλικός και υπουργός σε πολλές κυβερνήσεις. Καταγόταν από τη Θεσσαλία και σπούδασε στην Ιένα τής Γερμανίας. Επί Αντιβασιλείας έγινε υπουργός στην κυβέρνηση τού Άρμανσμπεγκ, υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση τού Ανδρέα Μεταξά και Εξωτερικών στην κυβέρνηση Κ. Κανάρη και Γ. Κουντουριώτη το 1848. Το διάστημα 1847-1856 χρημάτισε γερουσιαστής. Διετέλεσε αντιπρόεδρος τής Φ.Ε. από το 1850 μέχρι το 1854. Ως υπουργός τού Όθωνος υπέγραψε το Διάταγμα Διοργανισμού τής Φ.Ε.

Ευστάθιος Αγγ. Σίμος. Σύμβουλος τής Επικρατείας. Στο μητρώο τής Εταιρείας αναφέρεται ως υπάλληλος. Μέλος τής ΦΕ ήταν από το 1841 και Γενικός Γραμματέας από το 1846. Συνολικά 18 χρόνια.

Παύλος Καλλιγάς, ελαιογραφία του Νικηφόρου Λύτρα (περιοδικό "Αρχαιολογία")

Παύλος Καλλιγάς (1814-1896). Γεννήθηκε στη Σμύρνη με καταγωγή από την Κεφαλλονιά. Μεγάλωσε στην Τεργέστη και σπούδασε Νομική, Φιλοσοφία και Ιστορία στο Μόναχο και στο Πανεπιστήμιο τής Χαϊδελβέργης. Από το 1851 και επί 5 χρόνια διετέλεσε Σύμβουλος τής Φ.Ε.

Δημήτριος Ν. Λεβίδης. Οικονομολόγος. Υπηρέτησε τη Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία επί 37 χρόνια.

Ν.Γ. Θεοχάρης (1793-1867). Καταγόταν από την Καστοριά και είχε σπουδάσει στη Λειψία Νομικά και Πολιτικές Επιστήμες. Στην κυβέρνηση τού Όθωνα διετέλεσε υπουργός Εσωτερικών, Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως. Χρημάτισε νομάρχης Αττικής και Βοιωτίας, ήταν ιδρυτικό μέλος τής Αρχαιολογικής Εταιρείας και αντιπρόεδρος τού Δ.Σ. τής Φ.Ε. από το 1856 έως το 1859.

Γεώργιος Κωνσταντινίδης. Εκπαιδευτικός. Μαζί με τον Ι. Κοκκώνη εργάστηκε για την τελειοποίηση τής αλληλοδιδακτικής μεθόδου, αλλά διαφοροποιήθηκε από αυτόν ως προς τη μεθόδευση τής διδασκαλίας. Προσπάθησε να κάνει την εκπαίδευση πιο ευχάριστη για τα παιδιά, μεταθέτοντας τα δύσκολα κεφάλαια τής διδασκαλίας των συμφωνικών συμπλεγμάτων στο 12ο μάθημα. Χρημάτισε καθηγητής τού Διδασκαλείου Αθηνών. Ήταν ιδρυτικό μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας και διετέλεσε μέλος τού Δ.Σ. από το 1856 έως το 1869. Εργάστηκε πολύ για το Σχολείο. Το 1887 ανέλαβε τη θεωρητική διδασκαλία και την εφαρμογή τού «Οδηγού» τής μεθόδου στις μαθήτριες τής Ε΄ τάξεως στο Αρσάκειο. Αργότερα ανέλαβε τη διοίκηση των δημοτικών σχολείων τού Κράτους.

Στέφανος Κουμανούδης (απο το ημερολόγιο του Κ. Σκόκου, Wikipedia)

Στέφανος Κουμανούδης (1814-1889). Γεννήθηκε στην Αδριανούπολη το 1818 από πλούσια οικογένεια μεγαλεμπόρων. Μεγάλωσε στο Βελιγράδι και στη Σιλίστρα τής Βουλγαρίας. Σπούδασε στη Γαλλία και τη Γερμανία. Πίστευε πως η δημοτική γλώσσα έπρεπε να επικρατήσει στην Ελλάδα και ότι οι Σλάβοι δεν είχαν αλλοιώσει το ελληνικό γλωσσικό στοιχείο. Το 1845 έγινε υφηγητής και το 1846 διορίστηκε έκτακτος καθηγητής τής Λατινικής Φιλολογίας. Προήχθη το 1854 σε τακτικό καθηγητή και εξελέγη τέσσερεις φορές κοσμήτορας τής Φιλοσοφικής Σχολής (1855-1856, 1866-1867, 1877-1888, 1884-1885). Ήταν δάσκαλος τού μετέπειτα βασιλιά Γεωργίου τού Α΄ και τής συζύγου του Όλγας. Διετέλεσε Γραμματέας τής Αρχαιολογικής Εταιρεία επί 36 έτη. Δίδαξε και στις τελευταίες τάξεις του Διδασκαλείου του Αρσακείου από το 1900 μέχρι το 1907.

Γεώργιος Πραΐδης (1791-1873). Έλληνας πολιτικός από τα Μουδανιά τής Βιθυνίας. Πέθανε στην Αθήνα το 1873. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1839 και αναφέρεται στο βιβλίο μελών της ως υπουργός. Το διάστημα 1880-1888 διετέλεσε αντιπρόεδρος τής Φ.Ε.

Ανδρέας Μάμουκας (1801-1884). Γεννήθηκε στη Χίο τον Ιούνιο τού 1801 από πατέρα έμπορο. Έλαβε μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα. Επί Καποδίστρια υπήρξε πρωτοκολλητής και επεξεργαστής δικαστικών λογαριασμών στο Υπουργείο Δικαιοσύνης (1828). Το 1834 ήταν τμηματάρχης στο Υπουργείο Εκκλησιαστικών και Δημόσιας Εκπαίδευσης. Το 1837 διετέλεσε υπουργικός σύμβουλος επί των Εκκλησιαστικών. Ήταν ιδρυτικό μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (1836) και διετέλεσε μέλος τού Διοικητικού της Συμβουλίου από το 1860 έως το 1866.

Μάρκος Ρενιέρης (1815-1897). Νομικός και λόγιος. Σπούδασε Νομικά στην Πάντοβα. Εισήλθε στο δικαστικό σώμα το 1837, αλλά απολύθηκε με τον νόμο περί ετεροχθόνων. Διετέλεσε καθηγητής Πανεπιστημίου τού Αστικού Δικαίου. Διετέλεσε μέλος τού Δ.Σ. τής Φ.Ε. το 1860.

Αλέξανδρος Σούτσος (1803-1863). Φαναριώτης ρομαντικός πεζογράφος, σατιρικός ποιητής και θεατρικός συγγραφέας τής Α΄ Αθηναϊκής Σχολής. Η προσωπικότητά του διαμορφώθηκε στο Παρίσι, αφού επηρεάστηκε όχι μόνο από την διδασκαλία τού Κοραή αλλά και από την πνευματική ατμόσφαιρα τής Γαλλία. Στο Ναύπλιο το 1825, μαζί με τον αδελφό του Παναγιώτη, επεδίωξε να αναπτύξει αγωνιστική δράση, ενώ παράλληλα έγραφε τα πρώτα του σατιρικά ποιήματα. Η σάτιρά του ήταν αυστηρή και στρεφόταν εναντίον όλων των κακώς κειμένων τής πολιτικής και τής κοινωνικής ζωής, γι’ αυτό πήγε στην Αίγινα, όπου συγκεντρωνόταν οι διανοούμενοι και οι πολιτικοί που είχαν αντιπολιτευτική τοποθέτηση. Μετά τη δολοφονία τού Καποδίστρια χαιρέτισε με ενθουσιασμό την άφιξη τού Όθωνα, γράφοντας μάλιστα ποιήματα που απευθυνόταν στον νέο βασιλιά. Σύντομα όμως απογοητεύτηκε και από τη διακυβέρνηση τής Αντιβασιλείας και εξέφρασε την απογοήτευσή του στα έργα του. Διετέλεσε μέλος τού Δ.Σ. τής Φ.Ε. το 1860.

Π. Ρεβελάκης. Γιατρός από τη Χίο. Υπηρέτησε την Φ.Ε. από το 1858 μέχρι το 1865 προσφέροντας τις ιατρικές του υπηρεσίες στις εσωτερικές μαθήτριες τού Σχολείου. Χρήστος Ν. Φιλαδελφεύς. Τυπογράφος. Από τον Μάρτιο τού 1883 και επί 19 χρόνια διετέλεσε Γραμματέας τής Φ.Ε.

Ιωάννης Βενέτης. Δικηγόρος. Διετέλεσε Γραμματέας τής Φ.Ε. από το 1867 μέχρι 1877.

Ηρακλής Μητσόπουλος (1816-1892). Φυσικός, ορυκτολόγος και γεωλόγος, θεωρείται ο πατέρας των Φυσικών επιστημών στην Ελλάδα. Σπούδασε Φιλοσοφία και Φυσικές επιστήμες στα Πανεπιστήμια τού Μονάχου και τού Βερολίνου με υποτροφία τού ελληνικού κράτους. Το 1845 διορίστηκε καθηγητής Φυσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Υπήρξε μέλος τής Αρχαιολογικής Εταιρείας κατά την περίοδο 1851-1855. Στο Αρσάκειο δίδαξε Ψυχολογία και από το 1867 μέχρι το 1888 διετέλεσε αντιπρόεδρος τής Φ.Ε.

Μιχαήλ Καραμάνος. Δημοδιδάσκαλος. Ήταν μέλος τού Δ.Σ. τής Φ.Ε. από το 1870 μέχρι το 1885.

Αλέξανδρος Αντωνιάδης. Στρατιωτικός γιατρός. Υπηρέτησε στη Φ.Ε. επί πολλά χρόνια ως γιατρός, ενώ από το 1871 διετέλεσε μέλος τού Δ.Σ. Μάλιστα από το 1883 έως το 1897 κατείχε τη θέση τού Γραμματέα τού Δ.Σ. τής Φ.Ε.

Αρ. Παπούδωφ. Γνωστός μεγαλέμπορος από τη Ρωσία και κτηματίας. Ήταν στο Δ.Σ. τής Φ.Ε. από το 1873 και για 9 χρόνια.

Γ. Δρόσος. Αναφέρεται στο Μητρώο των μελών τής Φ.Ε. ως υπάλληλος. Από το 1881 και για 12 χρόνια εργάστηκε στις διοικητικές υπηρεσίες τής Φ.Ε.

Διον. Ζαχαρίου. Έμπορος και ευεργέτης. Διετέλεσε μέλος τού Δ.Σ. τής Φ.Ε. από το 1883 μέχρι το 1901.

Χρ. Δροσίνης. Στο Μητρώο των μελών τής Φ.Ε. αναφέρεται ως υπάλληλος από το 1889 μέχρι το 1898.

Δ. Τσαουσόπουλος. Ευεργέτης τής Φ.Ε., μέλος από το 1888 και επί 12 χρόνια.

Ιωάννης Μπότασης (1839-1924). Έλληνας πολιτικός, βουλευτής Σπετσών. Διευθυντής τής Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας, συνέβαλε στην ίδρυση τού Μουσείου της. Θέσπισε το «Μποτάσειο» βραβείο τής Φ.Ε. με το οποίο βραβευόταν η πρώτη μαθήτρια τού Εξωτερικού Σχολείου τής Εταιρείας.

Γ. Πρινάρης (1808-1883). Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στην Ευρώπη. Διορίστηκε υφηγητής τής Φυσιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και το 1847 καθηγητής τής Γενικής Παθολογίας, τής Θεραπευτικής και τής Ιατρικής Ιστορίας και τής Υγιεινής. Προσέφερε επί σειρά ετών τις ιατρικές υπηρεσίες του στο Αρσάκειο.

Παναγιώτα Αναστ. Ατσαβέ

φιλόλογος – ιστορικός

• Το κείμενο βασίζεται σε στοιχεία από το Αρχείο τής Φ.Ε. και την ανέκδοτη ιστορία τού Στεφ. Γαλάτη «Η εν Αθήναις Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία, 1836-1936».