Αρσάκειος Οικοκυρική Σχολή Ρόδου

Τα Δωδεκάνησα λόγω τής γεωγραφικής τους θέσης δέχθηκαν στην ιστορία τους πολλές επιδρομές από τους Πέρσες, τους Σαρακηνούς, τους Βενετούς, τους Γενουάτες, τους Σταυροφόρους και τους Τούρκους (Σελτζούκους και Οθωμανούς). Από το 1309 περιήλθαν στην εξουσία των Ιωαννιτών ιπποτών και έμειναν υπό την κυριαρχία τους έως το 1522, οπότε καταλήφθησαν από τους Οθωμανούς Τούρκους. Έλαβαν μέρος στη επανάσταση τού 1821, αλλά δεν συμπεριελήφθησαν στο ελεύθερο ελληνικό κράτος. Το 1912 τα κατέλαβαν οι Ιταλοί.

Απόβαση των Ιταλών στη Ρόδο το 1912 (φωτογραφία από το αρχείο Γεωργαλλίδη)

Μετά τη συνθηκολόγηση των Ιταλών στον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο (1943), κύριοι των Δωδεκανήσων έγιναν οι Γερμανοί και μετά την παράδοση τής χιτλερικής Γερμανίας, τον Μάιο τού 1945, η Μεγάλη Βρετανία. Στη Διάσκεψη Ειρήνης των νικητριών δυνάμεων στο Παρίσι η Ελλάδα, διά τού πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Τσαλδάρη, διεμήνυσε ότι θα έθετε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ως εθνικές διεκδικήσεις την πρόσκτηση τής Βορείου Ηπείρου και των Δωδεκανήσων, τη διευθέτηση των ελληνοβουλγαρικών συνόρων, ενώ σκόπευε να θέσει και το ζήτημα τής Κύπρου στη Μεγάλη Βρετανία. Από τις τέσσερεις αυτές εθνικές διεκδικήσεις μόνο το θέμα των Δωδεκανήσων ευοδώθηκε, χωρίς δυσκολίες και περιπλοκές, ενώ η Ιταλία υποχρεώθηκε σε αποζημίωση προς τη χώρα μας ύψους 105 εκατομμυρίων δολαρίων.

Τελετή παράδοσης τής Δωδεκανήσου στην Ελλάδα

Η τελετή παράδοσης των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα από τις βρετανικές αρχές πραγματοποιήθηκε στις 31 Μαρτίου 1947 στη Ρόδο, ενώ η επίσημη τελετή τής ενσωμάτωσης στις 7 Μαρτίου 1948. Το 1955 τα Δωδεκάνησα έγιναν ένας ελληνικός νομός με πρωτεύουσα τη Ρόδο.

Έκθεση έργων μαθητριών τής Σχολής. Στο κέντρο η διευθύντρια Δήμητρα Κούρου με εκπρόσωπο τού Υπουργείου Παιδείας ( Aπο το αρχείο της ΦΕ)

Η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία, κατά τη συνήθειά της να ακολουθεί την πορεία τού ελληνικού κράτους, έκανε αισθητή την παρουσία της και στα Δωδεκάνησα. Έτσι μετά την απελευθέρωση τής Δωδεκανήσου το 1947 ίδρυσε την Αρσάκειο Οικοκυρική Σχολή Ρόδου. Στη συνεδρία τού Δ.Σ. τής 18ης Ιουνίου 1947 ο επόπτης των Σχολείων Αναστάσιος Λεγάκις ζήτησε να ιδρυθεί Οικοκυρική και Επαγγελματική Σχολή στη Ρόδο και στην Κάλυμνο κατά το πρότυπο τα σχολής που λειτουργούσε στη Θεσσαλονίκη. Το Δ.Σ. δέχθηκε την πρόταση ως προς τη Ρόδο και ζήτησε από τον Δήμο Ροδίων να παραχωρήσει ένα καθ’ όλα έτοιμο κτήριο για τη λειτουργία τής Σχολής. Έτσι, αφού η Στρατιωτική Αποστολή Δωδεκανήσου βεβαίωσε ότι θα δοθούν όλες οι απαραίτητες διευκολύνσεις, η Φ.Ε. στις 14 Ιουλίου 1947αποφάσισε την ίδρυση τής Οικοκυρικής και Επαγγελματικής Σχολής Ρόδου, την οποία θα συντηρούσε με δικές της δαπάνες. Μέλη τής Διοικητικής Επιτροπής ορίστηκαν ο Μητροπολίτης Ρόδου Τιμόθεος ως πρόεδρος και οι Καραγιάννης, Τηλιακός, Σ. Πολεμικού και Αγγ. Καψούλη. Τον ίδιο χρόνο ιδρύθηκε στη Ρόδο και το Οικοτροφεί,ο που εξασφάλιζε δωρεάν στέγη και διατροφή σε εκατοντάδες μαθήτριες από όλη τη Δωδεκάνησο.

Τελετή λήξης σχολικού έτους στην Αρσάκειο Οικοκυρική Σχολή. Ομιλήτρια η διευθύντρια Φλώρα Παπαθεοδώρου. Παρόντες επίσημοι και γονείς μαθητριών (Απο το αρχείο της Φλώρας Παπαθεοδώρου)

Η Σχολή στεγαζόταν σε ένα από τα παραδοσιακά κτήρια τής πόλης της Ρόδου .Σε αυτήν φοιτούσαν δωρεάν όλα τα χρόνια τής λειτουργίας της απόφοιτες δημοτικού σχολείου όχι μόνο από τη Ρόδο αλλά και από την Κάρπαθο, τη Σύμη, το Καστελόριζο και την Κω. Τα έξοδα τής φοίτησης και τής διαμονής τους στο Οικοτροφείο κάλυπτε εξ ολοκλήρου η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία. Η φοίτηση στη Σχολή ήταν τριετής και η διδασκόμενη ύλη ήταν ίδια με αυτή των γυμνασίων, γι’ αυτό και οι απόφοιτες μπορούσαν να φοιτήσουν και σε άλλες σχολές τεχνικής και επαγγελματικής κατάρτισης. Ιδιαίτερη έμφαση βέβαια δινόταν στο μάθημα των Οικοκυρικών, το οποίο περιελάμβανε Μαγειρική, Πλυντική, Χειροτεχνία, Ραπτική, Διαιτητική Μαγειρική, Ταπητουργία και Υγιεινή. Τα τελευταία χρόνια προστέθηκαν Πρακτική Ανθοκομία και Πτηνοτροφία.

Η διευθύντρια Φλώρα Παπαθεοδώρου και καθηγήτριες τής Σχολής με εθνικές ενδυμασίες κατά τον εορτασμό τής εθνικής εορτής. (απο το αρχείο της Φλώρας Παπαθεοδώρου)

Από τα πρώτα χρόνια τής ίδρυσής της η Σχολή ήλκυσε το ενδιαφέρον τής ροδιακής κοινωνίας. Σε όλους τους εορτασμούς και τις τελετές λήξης των μαθημάτων ήταν παρούσες οι τοπικές αρχές, μηδέ τού μουφτή εξαιρουμένου. Στις εθνικές εορτές αλλά και στην επέτειο ένωσης τής Δωδεκανήσου με την Ελλάδα το κλίμα στη Σχολή ήταν διανθισμένο με πολλά στοιχεία από την ελληνική παράδοση. Τα πρώτα χρόνια τής λειτουργίας της τη Σχολή οργάνωσε και διηύθυνε η Σοφία Σκούρα, γνωστή για τη Μαγειρική που είχε γράψει. Τη διαδέχθηκαν στη διεύθυνση η Φλώρα Παπαθεοδώρου, η Γεωργία Φράσαρη, η Δήμητρα Κούρου και η Πάτρα Διακομανώλη-Εμμανουήλ.

Μάθημα ανθοκομίας. Μαθήτριες τής Σχολής με τη διευθύντρια Δήμητρα Κούρου (Απο το αρχείο της κ. Κούρου)

Το προσωπικό εργάστηκε με ζήλο επί 35 χρόνια, προσφέροντας κοινωνικό και εκπαιδευτικό έργο και συμμετέχοντας σε όλες τις εκδηλώσεις τής ζωής τής Ρόδου. Η Οικοκυρική Σχολή Ρόδου λειτούργησε μέχρι το 1982.

Παναγιώτα Αναστ. Ατσαβέ

φιλόλογος – ιστορικός

• Το κείμενο βασίστηκε σε στοιχεία από το αρχείο τής Φ.Ε. και τον τόμο για τα 160 χρόνια τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας.