Βρεσθένης Θεοδώρητος.

Ο καπετάν Δεσπότης μέλος της Φ.Ε.

Ο Επισκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος

Μία από τις ηγετικές μορφές ιερωμένων αγωνιστών τής ελληνικής Επανάστασης ήταν και ο επίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος, «ατά κόσμον Θωμάς Κωστάκης ή Βελέντζας. Γεννήθηκε το 1787 στη Νεμνίτσα (Μεθύδριο), ορεινό χωριό τής Γορτυνίας κοντά στη Βυτίνα, και ήταν γιος τού προεστού Β. Κωστάκη. Σπούδασε στη φημισμένη Σχολή τής Δημητσάνας. Έγινε επίσκοπος με έδρα τα Βρέσθενα Λακωνίας. Το 1819 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία.

Με την κήρυξη τού Αγώνα πρωτοστάτησε στην ίδρυση στρατοπέδου στα Βέρβενα από ομάδα Βρεσθενιτών και άλλων αγωνιστών. Έλαβε μέρος στη μάχη στο Βαλτέτσι, στα Βέρβενα και τα Δολιανά και έπαιξε σημαντικό ρόλο στην άλωση τής Τριπολιτσάς. Ο Κολοκοτρώνης τού παρήγγειλε: «Καπετάν Δεσπότη, φύλαξε τη θέση σου και μετ’ ολίγον έρχομαι με αρκετά στρατεύματα». Φορώντας φουστανέλα αντί για ράσα ο «καπετάν Δεσπότης» φύλαξε τις θέσεις του με 150 παλικάρια. Κατά την πολιορκία τού Παλαμηδίου οι Τούρκοι, προαισθανόμενοι την ήττα τους, ζήτησαν να μεσολαβήσει στον Κολοκοτρώνη για να παραδώσουν το κάστρο. Ο Νικηταράς, αναφερόμενος στο πρώτο σταθερό ελληνικό στρατόπεδο που στήθηκε στα Βέρβενα, γράφει για τον επίσκοπο Βρεσθένης Θεοδώρητο και τους επισκόπους Έλους Άνθιμο και Μαλτζίνης Ιερεμία: «δεσποτάδες στα Βέρβενα εδιοικούσανε».

Φωτογραφία του αδριάντα του Επισκόπου Βρεσθένης Θεοδώρητου στη Βαμβακού Λακωνίας

Μετά την άλωση τής Τριπολιτσάς ο Θεοδώρητος ακολούθησε πολιτική σταδιοδρομία. Έγινε πρόεδρος τής Πελοποννησιακής Γερουσίας και αντιπρόεδρος τού Βουλευτικού. Υποστήριξε την παιδεία και ίδρυσε στην επισκοπή του το «Βρεσθένειο» και το «Βαμβακώο» Ελληνικό σχολείο, που φρόντισε να στελεχώσει με καλούς δασκάλους. Το 1833 η επισκοπή πήρε το όνομα «Σελλασίας», γι’ αυτό και ο Θεοδώρητος υπέγραφε πλέον ως «Σελλασίας». Το 1837 εξελέγη μέλος τής Ιεράς Συνόδου και ήρθε στην Αθήνα. Τότε έγινε και μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, αποδεικνύοντας για μια ακόμη φορά το ενδιαφέρον του για την παιδεία.

Ήταν φλογερός πατριώτης, γενναίος, έξυπνος και πρωταγωνίστησε στις εμφύλιες διενέξεις. Τολμηρός, φιλόδοξος και αποφασιστικός, αγωνίστηκε για την ελευθερία τής πατρίδας του και έδωσε θάρρος στο αγωνιζόμενο έθνος. Προς το τέλος τού βίου του τού αφαιρέθηκε η επισκοπή και παρέμεινε στην Αθήνα, στη Μονή Πετράκη. Πέθανε πάμφτωχος στην Αθήνα στις 26 Απριλίου 1843 σε ηλικία 56 ετών. Η νεκρώσιμη ακολουθία τελέστηκε στην Αγία Ειρήνη. Τον επικήδειο εκφώνησε ο αιδεσιμότατος πρεσβύτερος Κωνσταντίνος Οικονόμου ο εξ Οικονόμων.

Παναγιώτα Αναστ. Ατσαβέ

φιλόλογος - ιστορικός