Εισαγωγή

Από την εποχή ακόμα τής οθωμανικής κατοχής αλλά και μετά την απελευθέρωση, η ανάγκη για πνευματική και οικονομική ανάπτυξη ώθησε πολλούς εύπορους Έλληνες να ανεγείρουν εκκλησίες και να ενισχύσουν τη δημιουργία εκπαιδευτικών και κοινωφελών ιδρυμάτων. Το νεοσύστατο ελληνικό κράτος στηρίχθηκε, σε μεγάλο βαθμό, στις χορηγίες των Ελλήνων τού εσωτερικού και τού εξωτερικού. Σημαντικοί Έλληνες ευεργέτες έδειξαν έμπρακτα τη φιλοπατρία τους, διαθέτοντας μεγάλα χρηματικά ποσά και συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στην ανάπτυξη τής χώρας σε ποικίλους τομείς. Πολλοί ευεργέτες ήταν Ηπειρώτες και αρκετοί από αυτούς είχαν βλαχική καταγωγή. Ακόμη και σήμερα τα κτήρια που οικοδομήθηκαν από τις προσφορές τους δεσπόζουν στην Αθήνα: Εθνική Βιβλιοθήκη, Ακαδημία, Πανεπιστήμιο, Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Αρσάκειο, Βαρβάκειο και άλλα δημόσια κτήρια δείχνουν στους νεότερους Έλληνες τον ψυχικό πλούτο των ευεργετών και την αγάπη τους για την πατρίδα και τον ελληνικό πολιτισμό. Ήταν η εποχή που οι Έλληνες δεν ενδιαφέρονταν για το τι θα τους προσφέρει η πατρίδα, αλλά τι θα μπορούσαν να προσφέρουν εκείνοι σ’ αυτήν.

Η μαρμάρινη πλάκα των ευεργετών, εντοιχισμένη στα προπύλαια τού Αρσακείου Ψυχικού, φέρει τα ονόματα των μεγαλυτέρων ευεργετών τής Φ.Ε.

Η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία από τής ιδρύσεώς της στηρίχθηκε στην ιδιωτική πρωτοβουλία και στην προσφορά πολλών «φιλομούσων και φιλοκαλών ανδρών» από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Όπως γράφει και η Βαρβάρα Μεταλληνού στον τόμο για τη συμπλήρωση 160 χρόνων από την ίδρυση τής Φ.Ε.: «Έλληνες πατριώτες, κυρίως τής διασποράς, αποφάσισαν να διαθέσουν τους μόχθους μιας ολόκληρης ζωής πολλές φορές για την προκοπή και την ανύψωση τού μορφωτικού επιπέδου των γυναικών τής πατρίδος τους… Έτσι λοιπόν η προσπάθεια που ανέλαβε η Φ.Ε. άσκησε ενωτική επίδραση όχι μόνο στους Έλληνες αλλά και στους φιλέλληνες, προσελκύοντας το ενδιαφέρον τους στα προβλήματα τής ελλαδικής παιδείας.». Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι όταν η Φ.Ε. αποφάσισε να κτίσει ιδιόκτητο σχολείο, το 1851 οι ομογενείς τής Θεσσαλίας έστειλαν 80.000 κεραμίδια για το κτήριο, οι Έλληνες τής Ρουμανίας προσέφεραν ξυλεία, οι Έλληνες τής Μασσαλίας τούβλα και κεραμίδια.

Με σεβασμό στην προσωπικότητα και την προσφορά των ευεργετών θα προσπαθήσουμε να φωτίσουμε τις προσωπικότητες κάποιων εξ αυτών, εκδηλώνοντας με τον τρόπο αυτό την ευγνωμοσύνη μας για την προσφορά τους.

Παναγιωτα Ατσαβέ

φιλόλογος - ιστορικός