Το προσωπικό Υπηρεσίας στο Σχολείο τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας τον 19ο αιώνα

Μία ακόμα κατηγορία «αφανών ηρώων» στα Σχολεία τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας είναι σίγουρα το «υπηρεσιακό προσωπικό», όπως αναγράφεται στα κείμενα τής εποχής . Είναι βέβαια σαφές ότι για τη λειτουργία τού Σχολείου και τού οικοτροφείου απαραίτητη ήταν η ύπαρξη προσωπικού το οποίο θα φρόντιζε για την καθαριότητα, τη συντήρηση, την τάξη και τη φύλαξη των κτηρίων. Για την Ελλάδα τού 19ου αιώνα το να ζουν τα νεαρά κορίτσια σε ένα περιβάλλον καθαρό και τακτοποιημένο ήταν ένα ακόμα μάθημα.

Για τους ανθρώπους αυτούς που φρόντιζαν και προετοίμαζαν το επίπεδο διαβίωσης των Αρσακειάδων οι πηγές τής ΦΕ αναφέρουν λίγα πράγματα, αλλά αρκετά για να αντιληφθούμε τη δομή τής οργάνωσης τού προσωπικού αυτού. Ένα είναι το σίγουρο. Και τότε, όπως και σήμερα, η συμβολή τού υπηρεσιακού προσωπικού για την καλή λειτουργία τού Σχολείου ήταν πολύτιμη και συντελούσε στη μύηση των μαθητριών στην καθαριότητα και την τάξη.

Το Αρσάκειο Μέγαρο. Φωτογραφία τού 1886 από το Αρχείο τής Φ.Ε. Στην είσοδο διακρίνονται ο θυρωρός και δύο κυρίες από το προσωπικό.

Τού υπηρεσιακού προσωπικού προΐσταντο 2 οικονόμοι. Η πρώτη ήταν υπεύθυνη για τον ιματισμό και τα σκεύη τού Παρθεναγωγείου και η δεύτερη ήταν υπεύθυνη για το μαγειρείο και τα τρόφιμα. Οι οικονόμοι και στους δύο τομείς ήταν επιφορτισμένες να διατηρούν και να διαχειρίζονται το υλικό που ήταν αναγκαίο για το Παρθεναγωγείο, πάντοτε με βάση τις υποδείξεις τής Οικονομικής Επιτροπής. Κρατούσαν βιβλία απογραφής στα οποία κατέγραφαν όλες τις μεταβολές. Κάθε χρόνο, στα μέσα Δεκεμβρίου, γινόταν απογραφή κατά την οποία καταμετρούσαν όλα τα υλικά. Το έγγραφο έφερε την υπογραφή τής οικονόμου και τής διευθύντριας και το υπέβαλλαν για έλεγχο στην Οικονομική Επιτροπή, μαζί με τα δικαιολογητικά.

Ο φροντιστής ήταν επιφορτισμένος να προμηθεύεται τα αναγκαία είδη τροφής. Κάθε φορά δε που έπρεπε να γίνει αυτό διενεργείτο μειοδοτικός διαγωνισμός. Ο φροντιστής ήταν πάντοτε παρών στις καταμετρήσεις και τις παραλαβές. Έπαιρνε προκαταβολή από το Ταμείο και κάθε μήνα έδινε λογαριασμό. Στο Αρχείο τής Φ.Ε .έχουν σωθεί αποδείξεις από τις συναλλαγές που είχε το Σχολείο τής Φ.Ε. με φαρμακεία, κρεοπωλεία, παντοπωλεία, βιβλιοπωλεία-χαρτοπωλεία κ.ά.

Ο εισπράκτορας (ο ταμίας που θα λέγαμε σήμερα) εισέπραττε τα τροφεία και τα δίδακτρα που πλήρωναν κάποιες εκ των εσωτερικών μαθητριών. Για κάθε συναλλαγή εξέδιδαν διπλότυπη απόδειξη. Το στέλεχος παρέδιδε στην Επιτροπή τού Ταμείου επί αποδείξει στο τέλος κάθε εβδομάδας.

Απόδειξη πληρωμής διδάκτρων στο Αρσάκειο

Η Επιτροπή τού Ταμείου μετά 15 μέρες έστελνε πρόσκληση στους γονείς που καθυστερούσαν στην εξόφληση των διδάκτρων και των τροφείων. Αν η πληρωμή καθυστερούσε ακόμα 10 ημέρες η Επιτροπή είχε το δικαίωμα να ζητήσει την προκαταβολή των τροφείων ολοκλήρου τού έτους.

Στη Φ.Ε. εργάζονταν ακόμα «υπηρέτιδες», που ασχολούντο με την καθαριότητα τού κτηρίου, αλλά και με την φροντίδα των ενδυμάτων των εσωτερικών μαθητριών, οι «μάγειροι» και ο «υπομάγειρος», που ασχολούντο με την προπαρασκευή τής τροφής, ο «κηπουρός», που περιποιείτο τον κήπο, και ο «θυρωρός», ο ακοίμητος φρουρός της εισόδου τού Παρθεναγωγείου. Το έργο τού τελευταίου θα πρέπει να ήταν πολύ δύσκολο, αν κρίνει κανείς από τις περιγραφές που σώζονται για τους λιμοκοντόρους που παραφύλαγαν πίσω από την πόρτα. Έπρεπε να ελέγχει μήπως εισέλθει στο Σχολείο κάποιος που δεν είχε λόγο παρουσίας σε αυτό. Το «προσωπκό υπηρεσίας» έπρεπε να είναι πρόσωπα εμπιστοσύνης και απαγορευόταν να συνομιλούν με τις μαθήτριες. Το Σχολείο ήθελε να προλάβει τη μεταφορά στις εσωτερικές μαθήτριες εφημερίδων, ερωτικών επιστολών ή οποιουδήποτε αντικειμένου δεν επιτρεπόταν να διαβάζουν οι μαθήτριες. Δεν έπρεπε ακόμα να τους δίνουν ιδιαίτερα τρόφιμα και γλυκά, γιατί η ισορροπία στο Εσωτερικό Σχολείο στηριζόταν στην ισότητα. Αυτός ήταν και ο λόγος που οι μαθήτριες τού Εσωτερικού Σχολείου δεν έπρεπε να έρχονται σε επικοινωνία με τις εξωτερικές μαθήτριες.

Παναγιώτα Αναστ. Ατσαβέ

φιλόλογος ‒ ιστορικός

• Το κείμενο βασίστηκε σε στοιχεία από το Αρχείο τής Φ.Ε.