Εκτύπωση
Κατηγορία: Μικρασιατικές ιστορίες

Σεβαστή Μάνου

Η Φαναριώτισσα Διευθύντρια του Αρσακείου

«Προς τούτοις, Κύριοι, σάς αναγγέλλομεν ευχαρίστως ότι το κατάστημα απηλλάγη τέλος πάντων από τας παρελθούσας δυσαρέστους περιπλοκάς. Απήλαυσε Διευθύντριαν ομογενή διακρινομένην διά την παιδείαν την χρηστότητα και αυστηρότητα των ηθών, και τον ειλικρινή ζήλον τον οποίον δεικνύει πραγματικώς εις την άοκνον οδηγίαν των επιτετραμμένων εις την επιστασίαν αυτής κορασίων. Είναι δε αύτη, Κύριοι, η κατά πάντα αξιόπιστος κυρία Σεβαστή Μάνου, τής οποίας αι αρχαί μάς εμπνέουσι τας χρηστοτέρας ελπίδας περί της εις το μέλλον μεγαλυτέρας αναπτύξεως και τελειοποιήσεως της αγωγής των ομογενών μας κορασίων.»

Με τους ενθουσιώδεις αυτούς λόγους του Γραμματέα της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας Ι. Φωτίλα, το Δ.Σ. της Φ.Ε. υποδέχθηκε την τοποθέτηση τής Σεβαστής Μάνου στη θέση τής Διευθύντριας τού Σχολείου τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας στη συνέλευση της 14ης Μαΐου του 1842. Και είχαν κάθε λόγο να το κάνουν. Η παρουσία της Αγγλίδας Κάννον που είχε προηγηθεί στη θέση αυτή, είχε στοιχίσει πολύ στη Φ.Ε. Η συμπεροφορά της ήταν κακή προς όλους, καθηγητές, μαθήτριες και γονείς. Η περιφρόνησή της προς την Ελλάδα και τον τρόπο διαβίωσης δεν κρυβόταν. Κυρίως όμως δεν μπορούσε να αντιληφθεί ότι έπρεπε να σέβεται και να τιμά τους απλούς ανθρώπους, που με τον αγώνα τους είχαν ελευθερώσει τήν πατρίδα τους. Όλα αυτά στοίχισαν στη Φ.Ε. όχι μόνο χρήματα αλλά και κύρος. Οι αντιπολιτευόμενες τον Όθωνα εφημερίδες άρχισαν να γράφουν ότι αυτή η «αφ' υψηλού» συμπεριφορά αντικατόπτριζε το πνεύμα της Εταιρείας και όχι μόνο την κακότροπη συμπεριφορά μίας Διευθύντριας. Το Δ.Σ. αναγκάστηκε να διακόψει το συμβόλαιό της και να της πληρώσει τα έξοδα επιστροφής στην Αγγλία προκειμένου να απαλλαγεί από αυτήν.

«Εξαιρέτως, όμως, Κύριοι, πρέπει να συγχαρώμεν ημάς αυτούς διότι ευτυχήσαμεν να εύρωμεν μέσα εις τον κόλπον της κοινωνίας μας εκ μιας των ευγενεστάτων οικογενειών το προς την εσωτερικήν διεύθυνσιν του καταστήματος αναγκαίον πρόσωπον, το οποίον μετά δαπάνης αδράς και πραγμάτων ου μικρών εις την αλλοδαπήν ζητούντες ού μονον δεν ευτυχήσαμεν να το εύρωμεν, αλλά και πειρασμούς τοιούτους υπέστημεν, ώστε μόνη η υπομονή και καρτερία του Δ.Σ. και η ειλικρινής αφοσίωσις αυτού εις το ελληνικόν συμφέρον και την τιμήν ηδυνήθη να διασώση από τήν διάλυσιν του καταστήματος.

Το πρόσωπον τούτο είναι η ευγενής και ελλόγιμος Κυρία Σεβαστή Μάνου, ήτις από εθνικήν φιλοτιμίαν μάλιστα ορμωμένη ηξίωσε να δεχθή την σημαντικήν ταύτην επιστασίαν την οποίαν τη ενεπιστεύθη το Δ.Σ. και σήμερα έχομεν την ευχαρίστησιν να βλέπωμεν τα εμπιστευμένα εις ημάς κοράσια διατελούντα υπό την οδηγίαν και άμεσον επαγρύπνησιν κυρίας ομογενούς και ομοθρήσκου με παιδείαν και σύνεσιν διακεκριμένην, ήτις με μητρικόν φίλτρον και ειλικρινή αφοσίωσιν ενασχολείται ήδη εις το υψηλόν τούτο αλλά και επίπονον έργον της ηθικής μορφώσεως των νεανίδων. Παρασιωπώ τα άλλα διά να μη προσβάλλω ίσως την μετριοφροσύνην της Κυρίας Διευθυντρίας, λέγω δε μόνον ότι μόλις δύο μήνες είναι αφού ανέλαβε ικανάς και πραγματικάς αποδείξεις του ζήλου και της ικανότητας αυτής κατά την ευταξίαν, καθαριότητα και την φιλοπονίαν την οποίαν παρατηρείτε υμείς οι ίδιοι εις τας ενταύθα ενδιαιτομένας νεάνιδας, και ταύτα δικαίως μας εμπνέουσι πεποίθησιν περί της εις το μέλλον μείζονος προόδου και βελτιώσεως.»

sevasti manou

Η Σεβαστή Μάνου (Από το βιβλίο "Φυσιογνωμίαι τινές Αρσακειάδων" έκδοση ΣΑΦΕ 1936)

Η Σεβαστή Μάνου ήταν κόρη του Ιάκωβου Αργυρόπουλου, Μεγάλου Διερμηνέα της Πύλης. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1806 (1799 κατά τήν Ελ. Χαλκιοπούλου). Ήταν εξαιρετικά μορφωμένη και καλλιεργημένη. Η οικογένειά της, όταν ξέσπασε η Επανάσταση , αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη και να καταφύγει στην Ελλάδα. Το 1827 παντρεύτηκε τον Κωνσταντίνο Μάνο, γιο του μεγάλου Διερμηνέα και Ποστέλνικου στη Βλαχία, Δημητρίου Μάνου και της Μαριώρας Καρατζά. Από τον γάμο της απέκτησε 5 παιδιά, την Μαρία, τον Δημήτριο, τον Αλέξανδρο, την Καλλιόπη και τον στρατηγό Θρασύβουλο Μάνο. Χήρεψε όμως αρκετά νέα (ή διεζεύχθη, διότι κάποιοι αναφέρουν δεύτερο γάμο του συζύγου της), σε ηλικία 33 ετών και προκειμένου να μπορέσει να αναθρέψει τα παιδιά της ζήτησε να της δοθεί η θέση της Διευθύντριας του Αρσακείου. Το αίτημά της έγινε αμέσως δεκτό από το Δ.Σ. τής Φ.Ε. με μεγάλη ευχαρίστηση και ανακούφιση. Μάλιστα κατά τη Συνέλευση τής 3ης Ιανουαρίου 1843, ο Δ. Φωτίλας παρομοιάζει την παρουσία της στη θέση της Διευθύντριας ως «άγκυρα ασφαλή». «Μετά πολλάς κατ' επανάληψιν συσκέψεις και συζητήσεις εξελέξατο και εγκατέστησε την νυν διευθύνουσαν το σχολείον, την Κυρίαν Μάνου, και το συμβούλιον ευρέθη ευτυχές εις την εκλογήν του βεβαιωθέντος εκ της πείρας ότι έγινε αρίστη και παρέσχεν εις της Εταιρείας το κατάστημα, τοσούτον σαλευόμενον υπό του παρελθόντος κλύδωνος, άγκυραν ασφαλή εις τήν οποίαν αιωρούμενον έμελλε να διαμείνη, ασφαλές από τας αδίκους πολλών ιδιοτελών ανθρώπων προσβολάς.»

Και είχε κάθε λόγο να είναι ενθουσιασμένο το Δ.Σ. Η Σεβαστή Μάνου ήταν η ιδανική Διευθύντρια για το Αρσάκειο με τα δεδομένα της εποχής. Είχε μεγάλη μόρφωση. Γνώριζε άριστα Αρχαία Ελληνικά και Γαλλικά, ήταν σοβαρή με λαμπρή προσωπικότητα και ωραία φυσιογνωμία. Είχε λάβει άριστη ανατροφή και το κυριότερο, γνώριζε καλά τη νοοτροπία της ελληνικής κοινωνίας, η οποία διέφερε παρασάγγας σε αξίες και αρχές από τις Δυτικές κοινωνίες. Παράλληλα έχαιρε σεβασμού λόγω του ονόματος και της καταγωγής της από όλους, ακόμα και από το παλάτι. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός που συνέβη, όταν το 1850 η Βασίλισσα Αμαλία δυσαρεστήθηκε με τα μέλη της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας επειδή εξελέγη μέλος του Δ.Σ. της Φ.Ε. ο Κωνσταντίνος Λεβίδης, ο οποίος διηύθυνε την αντιβασιλική εφημερίδα «Ελπίς» και συχνά αρθρογραφούσε εναντίον του Όθωνα. Η Αμαλία θύμωσε, κάλεσε τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και του ανακοίνωσε ότι δεν προτίθεται να παραστεί στις εξετάσεις του τέλους του έτους, όπως κάθε χρόνο, σε ένδειξη δυσαρέσκειας, αλλά και διότι δεν επιθυμούσε να συναντήσει τον Κωνσταντίνο Λεβίδη. Λίγες μέρες μετά, ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος παρακάλεσε τη Διευθύντρια τού Σχολείου Σεβαστή Μάνου να επισκεφθεί την Βασίλισσα  Αμαλία και να την παρακαλέσει να παραστεί στις εξετάσεις, τουλάχιστον για να μη στενοχωρηθούν οι νέες κοπέλες, Η Αμαλία, όμως ήταν αμετάπειστη και η απουσία της έγινε αισθητή. Το γεγονός πάντως ότι η Διευθύντρια του σχολείου είχε πρόσβαση στα ανάκτορα αποδεικνύει το κύρος και τον σεβασμό που είχαν όλοι στο πρόσωπό της.

Η Σεβαστή Μάνου παρέμεινε διευθύντρια στο Αρσάκειο από το 1841 μέχρι το 1858. Ήταν διευθύντρια του σχολείου όταν αυτό μεταφέρθηκε από την οικία Ηπίτου στο νέο ιδιόκτητο κτήριο στην Πανεπιστημίου. Η συνεργασία της με το Δ.Σ. ήταν άριστη και η αγάπη της για τις νεαρές Αρσακειάδες μεγάλη. Το Δ.Σ. προσέλαβε ακόμη την Αγγλίδα Ουάτσον ως Υποδιευθύντρια και την Αικατερίνη Βρόσκη, γνωστή για την επιτηδειότητα στα χειροτεχνήματα, ως Επιμελήτρια. Η τελευταία μάλιστα ήταν αυτή στην οποία είχε παραδώσει η Κάννον το υλικό του σχολείου όταν έφυγε. Το Δ.Σ. ανέθεσε στη Σ. Μάνου να ταξιδέψει στην Ευρώπη και να βρει ικανές καθηγήτριες για ειδικά μαθήματα. Το 1858 η Σεβαστή Μάνου απεσύρθη από την υπηρεσία και η Φ.Ε. αναζήτησε νέα διευθύντρια και πάλι εις το εξωτερικό, για να ατυχήσει δυστυχώς και δεύτερη φορά.


Παναγιώτα Αναστ. Ατσαβέ

Φιλόλογος- Ιστορικός