Μια σχολική γιορτή στο Αρσάκειο

Το «Σχολείο τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας» από της ιδρύσεώς του είχε τεθεί υπό την υψηλή προστασία  τής βασίλισσας Αμαλίας[1] η οποία επισκεπτόταν συχνά το Αρσάκειο και προσκαλούσε τις μαθήτριες, τις δασκάλες και τις διευθύντριες στον «Πύργο τής Βασιλίσσης», ένα παλαιό τούρκικο τσιφλίκι το οποίο είχε αγοραστεί από το κράτος και εκεί η Αμαλία είχε δημιουργήσει μια αγροτική μονάδα και είχε κτίσει πύργο και πολλούς βοηθητικούς χώρους. 

Ο Πύργος τής Βασιλίσσης βρίσκεται στο Ίλιον Αττικής. Πρόκειται για ένα παλιό τουρκικό τσιφλίκι που αγόρασε το 1848 η βασίλισσα Αμαλία και εκεί έχτισε έναν πύργο γοτθικού ρυθμού. Πρόθεσή της ήταν να δημιουργήσει εκεί ένα πρότυπο κέντρο γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής.

Στον χώρο αυτό οι Αρσακειάδες, που πήγαιναν με τις βασιλικές άμαξες, φιλοξενούνταν πλουσιοπάροχα. Άλλωστε σε όλες τις μεγάλες τελετές τού τέλους τού σχολικού έτους, καθώς και στις εξετάσεις, η παρουσία τής βασίλισσας ήταν απαραίτητη.

Μετά την έξωση τού Όθωνα το έργο αυτό ανέλαβε η νεαρή τότε βασίλισσα Όλγα, η οποία μάλιστα, επειδή ήταν ορθόδοξη, εκκλησιαζόταν κάθε Κυριακή στην Εκκλησία τού Αρσακείου. Επισκεπτόταν επίσης το Σχολείο τα Σάββατα στις μικρές απογευματινές συγκεντρώσεις, στις οποίες διασκέδαζε και χόρευε με τις μαθήτριες. Κατά τη δεξίωση τού νέου έτους προσέφερε δώρα στις μαθήτριες, ενώ στη μεγάλη δεξίωση τής Απόκριας, κατά την οποία οι μαθήτριες έπαιζαν διάφορα έργα στην ελληνική και τη γαλλική γλώσσα (όπως οι τραγωδίες τού Racine Atalie και Εsther), την συνόδευε και ο βασιλιάς. 

Η αίθουσα με τους θυρεούς τού Όθωνα και τής Αμαλίας στο εσωτερικό τού Πύργου (Αρχείο Φίλων κτίσματος Τατοΐου)

Παρόμοιες πληροφορίες δίνει και η Αρσακειάς Ελένη Πολυζοπούλου, το γένος Ζουζακίδου, η οποία σε άρθρο της στα «Μακεδονικά Χρονικά» με θέμα το «Αρσάκειον Παρθεναγωγείον» λέει: 
«Αι τακτικαί βασιλικαί επισκέψεις των αειμνήστων βασιλισσών Όλγας και Σοφίας προσέδιδον ιδιαιτέραν αίγλην και έναν ισχυρόν τόνον εις την εύρυθμον λειτουργίαν τής σχολής. Με σεβασμόν και αγάπην αλλά και υπερηφάνειαν τας υπεδέχοντο αι μαθήτριαι, όταν προσήρχοντο εις τας τάξεις και ηκροώντο τού μαθήματος, εις την τραπεζαρίαν, όπου συνδιελέγοντο με οικειότητα και εδοκίμαζον το φαγητό τής ημέρας.[…] Κάποτε τινές των πριγκίπων τής βασιλικής οικογενείας ετίμων διά τής παρουσίας τους την χορευτικήν εσπερίδα των Σχολείων»

Στον πρώτο όροφο τού Αρσακείου Μεγάρου υπήρχε μεγάλη αίθουσα διακοσμημένη με πορτρέτα των προέδρων τής ΦΕ καθώς και τις γύψινες προτομές τού Γεωργίου Α΄ και τής βασίλισσας Όλγας σε νεαρή ηλικία. Εκτός από την περιποιημένη επίπλωση διακρίνεται και η σόμπα με την οποία θερμαινόταν ο χώρος. Στην μεγάλη αυτή αίθουσα οι εσωτερικές μαθήτριες συναντούσαν τους γονείς τους. Στις εσπερίδες που διοργανώνονταν τα έπιπλα τοποθετούνταν στην άκρη και οι μαθήτριες μπορούσαν να χορέψουν στον ελεύθερο χώρο. ( Αρχείο ΦΕ)

Μια τέτοια παιδική γιορτή στο Αρσάκειο περιέγραψε στον Γιάννη Καιροφύλα[2] και η Αρσακειάς Δροσίνα Δροσίνη-Μελετοπούλου. Ήταν καλή μαθήτρια η Δροσίνα, όπως λέει και η ίδια στη διήγησή της . Οι δασκάλες την αγαπούσαν, όμως είχε επαναστατικό πνεύμα. Γι’ αυτό κάποια φορά την έβαλαν τιμωρία ακριβώς την ημέρα που θα γινόταν παιδικός χορός και θα παρίστατο και ο τότε διάδοχος Κωνσταντίνος. 

Η Δροσίνα περιορίστηκε στο δωμάτιό της και έτρωγε τα νύχια της... Ξαφνικά πήρε την απόφαση να φορέσει το άσπρο φόρεμα τού χορού και, εκμεταλλευόμενη την αναστάτωση που προκάλεσε η άφιξη τού διαδόχου, να τρυπώσει απαρατήρητη στην αίθουσα την ώρα που άρχισαν να ακούγονται οι πρώτες νότες για ν’ αρχίσει ο χορός.

Η Δροσίνα Δροσίνη είναι η ξαδέλφη του ποιητή Γεώργιου Δροσίνη η οποία του ενέπνευσε και το γνωστό του ποίημα «Ετίναξε την ανθισμένη αμυγδαλιά».   (H Aθήνα και οι Αθηναίοι, Κ. Καιροφύλα,)

Την παρουσία της όμως αντελήφθη μια αυστηρή δασκάλα. Αυτή ήρθε γρήγορα μπροστά της και κοιτάζοντάς τη με βλοσυρό βλέμμα άρχισε να τής λέει: «Δροσίνη να πας γρήγορα…». Όμως δεν μπόρεσε να τελειώσει τη φράση της γιατί ο διάδοχος Κωνσταντίνος υποκλινόταν ήδη μπροστά στη Δροσίνα ζητώντας της να ανοίξει τον χορό μαζί της. Η Δροσίνα άρχισε να χορεύει ευτυχισμένη και χαρούμενη για την τιμή που τής είχε γίνει. Αποκαλύπτει, μάλιστα, χαρακτηριστικά η ίδια:«Αυτό με έκανε να πιστέψω πως δεν ήμουν και άσχημη και για πρώτη φορά άρχισα να κοιτάζομαι με αυταρέσκεια όπου συναντούσα καθρέφτη»

Ο Κωνσταντίνος Α΄ ήταν ο πρωτότοκος γιος τού Γεωργίου Α΄ και τής βασιλίσσης Όλγας. Ήταν βασιλιάς το διάστημα 1913-1917 και1920-1922. Το όνομά του συνδέθηκε με κρίσιμες στιγμές τής ελληνικής ιστορίας, όπως ήταν οι Βαλκανικοί πόλεμοι και ο Διχασμός.  Πίνακας του Φιλίπ ντε Λάσλο το 1914  (Wikipedia)

Αυτή η όμορφη ιστορία έρχεται να μας θυμίσει μια ρομαντική εποχή που πλέον έχει τελειώσει. 
Γεγονός είναι πάντως ότι, παρά την αυστηρότητα των κανόνων και τους τύπους που επικρατούσαν, τίποτα δεν μπορούσε να νικήσει τον αυθορμητισμό, τη δροσιά και τον ενθουσιασμό τής νιότης των μαθητριών που εκπαιδεύοντας πίσω από τους ψηλούς τοίχους τού Αρσακείου…

• Το κείμενο βασίζεται σε πληροφορίες από το βιβλίο "Φυσιογνωμίαι τινές αρσακειάδων" ΣΑΦΕ 1836 - 1936, το άρθρο της Ελένης Πολυζοπούλου στα Μακεδονικά Χρονικά και το βιβλίο "Αι Αθήναι και οι Αθηναίοι του Γ.. Καιροφύλλα

Παναγιώτα Αν. Ατσαβέ

Φιλόλογος - Ιστορικός

[1] “Φυσιογνωμίαι τινές Αρσακειάδων”, Αθήναι 1936, σ. 14-15

[2] “Η Αθήνα και οι Αθηναίοι 1834-1934”, εκδ. Φιλιππότης, 1995, σ. 118-119